ایست قلبی هنگامی رخ می‌دهد که عاملی ریتم ضربان قلب را به طور ناگهانی به ریتمی غیرمنظم و غیرموثر تبدیل می‌کند. هر روز تعداد زیادى از افراد دچار ایست قلبى مى‌شوند و به همین علت فوت مى‌کنند. بیشتر این افراد را مى‌توان با مراقبت سریع اورژانس نجات داد.
ایست قلبی در واقع یک نوع حمله قلبی است. دو نوع حمله قلبى وجود دارد:
• یکى « انفارکتوس عضله قلب» که هنگامى رخ مى‌دهد که یک لخته خون شریان تغذیه‌کننده قلب را مسدود مى‌کند. این انسداد به طور معمول باعث درد قفسه سینه یا سایر علایم هشداردهنده مى‌شود که مى‌تواند براى ساعت‌ها به طول انجامد.
• نوع دوم حمله قلبى یا «ایست قلبی» آن چنان سریع رخ مى‌دهد که هیچ وقتى براى فراخواندن کمک وجود ندارد. در این مورد باید دو درمان اختصاصى، یکى احیاى قلبى ریوى (CPR) و دیگرى وارد آوردن شوک الکتریکی بر قلب در طول شش دقیقه آغاز شود وگرنه شانسى براى بقاى بیمار یا زنده ماندن او بدون صدمه دایمى مغز وجود ندارد.
اغلب ایست‌هاى قلبى هنگامى شروع مى‌شود که عاملى ریتم قلب را به «تاکی‌کاردى بطنى» تبدیل مى‌کند. در این ریتم حفرات تحتانى قلب (بطن‌ها) ضربان بسیار سریعى پیدا مى‌کنند. این ریتم ممکن است به «فیبریلاسیون بطنى» بدل شود. در این ریتم ضربان بطن‌ها سریع و در عین حال نامنظم است. به هر حال در هر دو مورد بطن‌ها آن قدر سریع منقبض مى‌شوند که زمانى براى پرشدن با خون در فاصله ضربان‌ها ندارند. در نتیجه خونى از قلب خارج نمى‌شود، گردش خون متوقف مى‌شود و فرد هشیارى‌اش را از دست مى‌دهد. عاملى که باعث ایجاد این ریتم‌هاى قلبى غیرطبیعى مى‌شود از شخصى به شخص دیگر متفاوت است.
خود انفارکتوس قلبى هم مى‌تواند این ریتم‌هاى غیرطبیعى را ایجاد کند. همچنین مشکلات ساختمانى یا الکتریکى مختلفى در قلب ریتم‌هاى نامنظم ایجاد مى‌کند: کم آبى، عدم تعادل پتاسیم، منیزیم یا سایر موادمعدنى در خون، استرس، بعضى بیمارى هاى ارثى یا ضربه ناگهانى به قفسه سینه.
شناسایى ایست قلبى
ایست قلبى برخلاف انفارکتوس عضله قلب علایم هشداردهنده معدودى ایجاد مى‌کند. ممکن است احساس سرگیجه، سیاهى رفتن چشم یا تنگى نفس کنید و سپس ناگهان هشیارى‌تان را از دست بدهید. تشخیص دادن علایم ایست قلبى «در فردى دیگر» بسیار مهم‌تر از تشخیص آن در خودتان است چرا که تشخیص سریع امکان واکنش سریع‌تر و نجات یک زندگى را فراهم مى‌آورد.
علایم ایست قلبى
- غش کردن ناگهانى فرد
- توقف تنفس
- فقدان نبض
- ممکن است پرش‌هاى عضلانى وجود داشته باشد.
توجه داشته باشید که فردى که فقط «غش کرده باشد» به نفس کشیدن ادامه مى‌دهد و همچنان نبض دارد، در حالى که در ایست ناگهانى قلبى نبض و تنفس وجود ندارد.
چه کار باید کرد؟
اگر فردى را دیدید که دچار ایست قلبى شده است سریع به سرویس اورژانس تلفن کنید. هرچه افراد حرفه‌اى وارد شوند بهتر است. پس از این کار احیاى قلبى ریوى را آغاز کنید. فشردن قفسه سینه بیمار یا همان ماساژ قلبى جریان خون به مغز و بقیه اعضاى بدن را برقرار نگه مى‌دارد. اگر در مکانى هستید که دسترسى به دستگاه شوک دهنده خارجى اتوماتیک وجود دارد با شوک دادن سعى کنید ریتم قلب را به حالت طبیعى برگردانید.
پس از نجات بیمار
افرادى که از ایست قلبى جان سالم به در مى‌برند باید تحت آزمون‌هاى گسترده‌اى قرار گیرند تا علت مشکل مشخص شود، بسیارى از آنها به دفیبریلاتورهایى (شوک دهنده‌هایى) که در بدن کاشته مى‌شوند نیاز دارند. این دستگاه‌ها به طور دایم ریتم قلب را تحت نظر دارند و به طور اتوماتیک اگر ریتم خطرناکى به وجود آید با دادن شوک الکتریکى آن را برطرف مى‌کنند. بعضى افراد نیاز به مصرف داروهایى دارند تا از ریتم‌هاى نامنظم قلبى جلوگیرى کند. عده کمى هم که قلب هایشان ظاهرا سالم است ممکن است نیازى به درمان درازمدت نداشته باشند.
پیشگیرى
همان اقداماتى که براى پیشگیرى از سکته قلبى انجام مى‌دهید به جلوگیرى از ایست قلبى هم کمک مى‌کند یعنى ترک کردن سیگار، انجام ورزش و فعالیت‌هاى جسمى، اصلاح رژیم غذایى و در صورت نیاز مصرف داروها براى کاهش فشارخون و کلسترول خون و مراجعه مرتب به پزشک هم مفید است. براى افرادى که به هر دلیل مستعد ایست قلبى هستند مصرف مکمل‌هاى روغن ماهى یا بعضى داروها ممکن است کمک‌کننده باشد.
