بسپارها یا پلاستیکهای مهندسی به گروهی از پلاستیکها که از خواص مکانیکی و حرارتی بالایی برخوردار بوده و به طور کلی در مقابل اعمال بار و حرارت و خوردگی کم و بیش، مقاومت از خود نشان می دهند، گفته میشود. برخورداری از استحکام بالا و وزن پایین، داشتن مقاومت بالای شیمیایی، حرارتی و خوردگی به همراه خواص الکتریکی قابل قبول و انعطاف پذیری در طراحی و شکلدهی، این دسته از بسپار ها را از بسپارهای اساسی متمایز ساخته ، بطوری که از آنها به نام بسپار های مهندسی یاد میشود ، به گونه ای که در برخی کاربردهای خاص جایگزین فلزات نیز شده اند . از کاربردهای این دسته از بسپارها می توان از استفاده آنها در صنایع پیشرفته هوا فضا، اتومبیلسازی، الکترونیک و ساختمان، تولید محصولات و لوازم طبی، خا نگی، صنعتی و تجاری نام برد. برخی از بسپارهای مهندسی عمده بدین شرح است:
پلی کربنات
پلی کربنات، بسپاری با خواص استثنایی مطلوب است که از طریق فرایند های مختلف می توان آنرا شکلدهی کرد. از این بسپار می توان به عنوان جایگزین شیشه در پنجره های سکوریتی و معمولی منازل، مدارس، کارخانجات ، نورگیرها ، پلهای عابر، ایستگاههای اتوبوس، صنایع تبلیغاتی، حمل و نقل، اتاقک و باجه، کیوسکهای تلفن، DVD/CD و بعنوان شیشه های ضد گلولهی خودروها، باجه های بانک ، مکانهای نقل و انتقال پول، طلا و جواهر فروشیها، شرکت ها و ادارات و تمامی محلهایی که پتانسیل مواجهه با اصابت های فیزیکی را دارند، بعنوان محافظ ماشین آلات، پوشش چراغ های سقفی، گلخانهها و بطور کلی در کلیه مواردیکه عملکرد یک شیشه با شفافیت بالا و استحکام مناسب مد نظر باشد، بعنوان انتخاب برتر استفاده نمود.
پلی استال
پلی استال، گرما نرمی محکم، سخت، به شدت کریستاله و مقاوم به مواد شیمیایی مشتمل بر بازها و اسیدها بوده و در برابر سایش و تنشهای فیزیکی بسیار پایدار است در بسیاری موارد جایگزین فلزات میگردد .
پلی بوتیلنتر فتالات
این بسپار که از ویژگی های کلیدی نظیر: سفتی و سختی عالی، استحکام مکانیکی، رفتار خزشی و خستگی خوب، پایداری حرارتی خیلی خوب، خاصیت ضد شعله عالی، خواص الکتریکی خوب، مقاومت سایشی بالا و اصطکاک سطحی کم، پایداری ابعادی خوب، مقاومت شیمیایی خیلی خوب، جریان پذیری و فرآیند پذیری خیلی خوب، دمای تغییر شکل حرارتی بالا(در گرید های تقویت شده )، جذب آب کم، سطح نهایی خیلی خوب بر خوردار است، در صنایع اتومبیل، الکتریک و الکترونیک، تجهیزات اداری، وسایل خانگی، غلاف کابلها ی نوری، انواع برس و... کاربرد دارد.
پلی آمیدها
از ویژگیهای کلیدی پلیآمیدها می توان از توازن سفتی/ چقرمگی عالی، استحکام مکانیکی بالا، پایداری حرارتی خیلی خوب، خواص ضد شعله عالی، خواص الکتریکی خوب، مقاومت سایشی بالا و اصطکاک سطحی کم، مقاومت شیمیایی خیلی خوب، جریان پذیری و فرایند پذیری خوب نام برد که استفاده این بسپار را در صنایع اتومبیل، الکتریک و الکترونیک، مبلمان اداری و خانگی، وسایل خانگی، وسایل ساختمانی و ... میسر ساخته است .
پلی متیل متاکریالات
پلی متیل متا کریالات در اوایل به عنوان جایگزین شیشه بطور وسیعی در صنایع پنجره سازی و شیشه اندازی کاربرد یافت. این ماده یکی از سختترین و محکم ترین بسپارها با شفافیتی در حد شیشه و سطحی براق و صیقلی و مقاوم در برابر عوامل جوی است. این پلیمر در صنایع اتومبیلسازی، پنجره هواپیما، آکواریوم های بزرگ، ساختمان سازی و صنایع روشنایی و در تولید و طراحی CD، اسباب بازی، لوازم التحریر مثل خودکار، تزئینات و ساخت تندیس و صنایع الکتریکی و ... به کار می رود.
- از بسپارهای دیگر که در زندگی روزمره کاربرد زیادی دارند میتوان از چسبها، پوشش ها و پلی اورتان نام برد.
چسب و پوشش
از چسبها یرای اتصال دادن پلاستیکها، چوبها، کاغذ، سرامیک و فلزات استفاده فراوانی میشود. خاصیت چسبانندگی یک بسپار به نیروهای چسبندگی آن بستگی دارد. بعضی از بسپار ها به خاطر داشتن گروههایی با جاذبه های واندروالسی بیشتر چسبندگی خوبی دارند. بسپارهایی که چسبندگی خوبی نداشته باشند با افزودن یک اسید آلی یا موادی که گروههایی با جاذبه واندروالسی دارند، به صورت قابل اتصال در میآید. برای هر مادهای با توجه به جنس و ساختار و نوع استفاده باید چسب مناسبی انتخاب کرد. از جمله چسبهای بسپاری می توان به امولسیون های آبی مانند: چسب چوب، چسبهای ذوبی نظیر پلی اورتان و پلی وینیل کلراید، چسبهای تماسی بر پایه لاستیک پلی کلرو پرن، چسب های پمادی لاستیک نیتریل، چسبهای ترشدنی توسط آب مانند پلی وینیل الکل اشاره نمود.
از پوششها علاوه بر زیبایی محیط، جهت حفاظت اشیا در مقابل عوامل طبیعی و غیره استفاده میشود. شاید آشناترین پوششهای بسپار، تفلون باشد . تفلون که نام تجاری فلورو پلیمرهاست، نوعی از بسپار است که حاوی اتمهای فلئور میباشد. این نوع بسپارها در مقابل اسیدها و بازها دارای مقاومت زیادی بوده و مزیت اصلی آنها اصطکاک بسیار پایین میباشند .
پلی اورتان
پلی اورتان ها به دستهای از موادشیمیایی گفته میشود که از واکنش پلی ال ها و ایزوسیاناتها به عنوان مواد اصلی تشکیل دهنده ساخته میشوند .پلی اورتانها اولین بار توسط اتو بایر در سال 1937 در آلمان کشف گردید. پلی اورتانها به شکلهای مختلف از جمله فوم ها نرم، فوم های سخت، الاستومرها، رزین، رنگ، پوشش، الیاف کشسان و... در ساخت مبلمان، تشک، عایق، نوسان گیر و... به کار میروند. ظهور نخ کشسان اسپند کس از جنی پلی اورتان، صنایع پوشاک ورزشی را دگرگون کرده است.