مجله علمی»نیوساینتیست» در گزارشی موفقیت پژوهشگران مهندسی شیمی دانشگاه صنعتی شریف درشناسایی و بهره‌گیری از گونههای جدید میکروارگانیسم‌های گوگردخوار را به عنوانروشی موثر در گوگردزدایی از نفت خام سنگین به عنوان پیشرفتی بزرگ در تصفیه نفت خام مورد تقدیر قرار داد.
به گزارش سرویس پژوهشی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، محققان پژوهشکده صنعت نفت دانشگاه صنعتی شریف به تازگی با کشف گونههای جدیدی از میکروارگانیسم‌های گوگردخوار درمناطق نفت‌خیز ایران و ابداع یک روش بیولوژیک جدید موفق به حذف گوگرد از نفت خام سنگین شده‌اند.
در گزارش مجله «نیوساینتیست» عدم نیاز به شرایط بسیار خاص و دشوار دما و فشار که از محدودیت‌ها والزامات روش‌های متداول شیمیایی است و همچنین اثربخشی و سرعت بیشتر تصفیه نفت با این روش از ویژگی‌ها ومزایای روش ابداعی توسط دکتر جلال‌الدین شایگان و همکارانش در دانشگاه صنعتی شریف عنوان شده است.
دکتر جلال الدین شایگان، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف و مجری طرح در گفت‌و‌گو با خبرنگار «پژوهشی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)گفت: در این طرح که در قالب یک رساله دکتری انجام شده از روش جدیدی استفاده شده است؛ البته حذف سولفور به روش زیستی از ترکیبات نفتی در دنیا انجام شده و در ایران هم اقداماتی مثل حذف گوگرد ازگازوئیل به دلیل داشتن گوگرد بالا و افت مرغوبیت آن صورت گرفته است، اما در موردنفت خام سنگین که در حال حاضر با توجه به افت فزاینده ذخیره نفت خام سبک ایران جزومحصولات بسیار مهم کشور ما به حساب می‌آید و تکیه ما در مقطع کنونی بر روی نفت خام سنگین است، چنین کاری انجام نشده است.
وی خاطرنشان کرد: نفت خام سنگین بین 4 تا 8 درصد گوگرد دارد که مرغوبیت نفت را کاهش داده و به هنگام سوختن هم آلاینده مهم CO2 را به وجود می آورد و به طور کلی این نفت از نظر اقتصادی هم نفت مرغوبی نیست ولذا پروژه‌ای را با شرکت توسعه مهندسی نفت برنامه‌ریزی کردیم. در این پروژه چندگونه میکروارگانیزم از خاک‌های آلوده مناطق نفتی به ویژه جنوب کشور پیدا کردیم که قادر هستند گوگرد نفت خام را تا میزان 90 درصد از بین ببرند که بین آنها هم باکتریو هم قارچ وجود دارد.
دکتر شایگان خاطرنشان کرد: در این روش بیولوژیکی کیفیت یا ارزش حرارتی نفت کاهش پیدا نمی‌کند و خود نفت توسط باکتریهاخورده نمی‌شود، بلکه تنها گوگرد نفت توسط باکتریها مصرف می‌شود و این مساله که ارزش حرارتی نفت هیچگونه کاهش پیدا نمی‌کند بسیار حائز اهمیت است.
رییس انجمن مهندسان شیمی ایران در مورد چگونگی انجام این طرح به ایسنا گفت: در تحقیقات این طرح با رفتن به مناطقی که مدتهابا نشت نفت خام مواجه بودند در جست‌و‌جوی میکروارگانیسم‌هایی بودیم که برای رشدنیاز به مواد داخل نفت دارند. به طور طبیعی میکروارگانیسم‌های موجود در این مکان‌هامقاوم هستند و ما این نمونه ها را از جاهای آلوده منتقل کردیم و از بین اینهاگونه‌هایی را که از گوگرد تغذیه می‌کنند پیدا کردیم.
وی خاطرنشان کرد: ما به باکتریها موادغذایی مختلف دادیم اما گوگرد به آنها ندادیم و در نتیجه این باکتریها مجبور شدندگوگرد مورد نیازشان را از نفت استخراج کنند، آنها از این طریق ترکیبات پیچیده باوزن مولکولی بالا را که شامل چند اتم گوگرد هستند از نفت جدا کرده و گوگرد آنها راجذب و مصرف می‌کنند و در نتیجه ساختار نفت با وجود شکسته شدن بعضی از مولکول‌هامرغوبتر شده و این شکسته شدن مولکول‌ها، گرانروی یاویسکوزیته یا لزجت نفت را پایین می آورد.
به گفته رییس انجمن مهندسان شیمی ایران،چون این نمونه میکروارگانیسم‌ها در مناطق گرمسیر یافت شده‌اند فرضیه‌ای مطرح شدمبنی بر این که باکتری‌های گرما دوست (ترموفیلیک) هم در این مناطق یافت خواهند شد وتصادفا این حدس درست از آب در آمد و باکتری‌های ترموفیلیک که در دمای 60 درجه سانتی‌گراد فعالیت می‌کنند یافت شدند.
وی خاطرنشان کرد: در دمای 60 درجهسانتی‌گراد اصولا نفت سنگین گرانروی کمتری دارد و در نتیجه عملیات سولفورزدایی دراین دما و با وجود باکتری‌های ترموفیلیک بهتر انجام می‌شود، اما به طور کلی معمولادر دنیا بیشتر پژوهشگران با باکتری‌های مزوفیلیک که در دمای 30 تا 35 درجهسانتی‌گراد فعالیت می‌کنند کار می‌کنند و ما خوشبختانه توانستیم در دمای 60 و 65درجه سانتی‌گراد با این باکتری خاص کار کنیم که بازدهی بسیار بسیار خوبی داشتیم بهطوری که مقالات ما در این زمینه با استقبال واقعا خوبی مواجه شد و ما توانستیم بهعنوان اولین یابنده این باکتریها مقالات خود را به صورت بین‌المللی منتشر کنیم.
دکتر شایگان در پاسخ به این که تحقیقاتاین طرح در چه مرحله‌ای است به ایسنا گفت: کار آزمایشگاهی این طرح تمام شده و ما درآزمایشگاه آزمایش‌ها را ابتدا در مقیاس ارلن مایر آزمایشگاه و در حدود 250 سی سیانجام داده‌ایم و پس از آن در ارلن دولیتری و پنج لیتری آزمایش کردیم و نتایج خوبیرا مشاهده کردیم و در آخر سیستم پایلوتی را در مقیاس کامل و با سیستمهای کنترلی وتمام شرایط یک واحد صنعتی طراحی کرده‌ایم که چیزی حدود یک میلیارد تومان هزینه دربرداشت که اگر شرکت توسعه مهندسی بودجه این کار را تامین کند و در سطح پایلوت اینکار انجام شود راه رسیدن به مقیاس صنعتی آن بسیار هموار خواهد شد.
دکتر شایگان در پایان تصریح کرد: از آن جاکه در حال حاضر نفت استخراجی ما بیشتر به سمت نفت خام سنگین می‌رود و ما در فروشنفت سنگین و تصفیه آن مشکل داریم، اگر بتوانیم گوگرد آن را کاهش بدهیم، کیفیت آن راهم از نظر کاهش گوگرد و هم از نظر شکستن مولکولهای خیلی سنگین بالا برده ایم یعنیهم کار پالایش نفت راحت‌تر خواهد شد و هم فروش آن بین 10 تا 15 دلار افزایش قیمت خواهد داشت.
