شکل (3-1) مراحل بازرسی مایع نافذ [4]
· بررسی و تفسیر نتایج :
در هر کدام از مواد نافذ تفسیر توسط چشم و یک نور مشخص صورت می‌گیرد. برای مواد نافذ همراه با مواد رنگی که معمولاً به رنگ قرمز هستند از نور معمولی در حد دو لامپ فلورسنت استفاده میشود. برای مواد فلوئورسان به نور فرا بنفش با شدت
µw/cm2 1000-800 نیاز است .
1-2 انواع مایع نافذ
مایع نافذ بر اساس نحوه شستشو و حذف به سه دسته تقسیم می شود :
1)قابل شستشو با آب :
اساس مایع آب است و به دلیل کشش سطحی بالا قدرت نفوذ ضعیفی دارند، لذا در موارد بسیار حساس استفاده نمیشوند. به وسیله شستن با آب از روی سطح پاک می‌شوند و برای به دست آوردن نتایج خوب باید به پارامترهایی نظیر دما، فشار و مدت زمان شستشو توجه شود تا نفوذ کننده از درون نقصها خارج نشود.
2)تمیز شونده با حلال مخصوص :
به واسطه کشش سطحی پایینی که دارند از قدرت نفوذ بالایی برخوردارند و در موارد حساس استفاده می‌شوند. اساس ماده نافذ مواد نفتی و روغنی است. ماده پاک کننده نیز حلال مخصوص به همان ماده نفتی و روغنی است. این مایع در دو نوع آتشگیر و نا آتشگیر وجود دارد. نوع آتشگیر خطر شعله ور شدن دارد ولی بدون هالوژن است ولی نوع ناآتشگیر حاوی حلالهای هالوژنه است که سبب سمی بودن آن میشود. هزینههای نسبتاً بالای این مایعات از مشخصههای آنها است .
3)مایع معلق :
اساس مایع نافذ مواد نفتی و روغنی است. برتری این مایع حلپذیر بودن مایع نافذ اضافی در آب به واسطه شکسته شدن پیوندهای مواد روغنی است. این مایع قدرت نفوذ و همچنین هزینههای متوسطی دارد .
به طور کلی یک مایع نافذ باید دارای خصوصیات زیر باشد :
قابلیت نفوذ بالا، سیالیت بالا، تر کنندگی مناسب، قابلیت حلکنندگی آلودگی، ثبات فیزیکی و شیمیایی، قابلیت شسته شدن، دید پذیری خوب، اقتصادی بودن، نقطه اشتعال بالا، قابلیت خشک شدن و عدم واکنش مضر و اثرات نامطلوب بر روی سطح، اپراتور و محیط زیست .
امروزه بازرسی با مایع نافذ، یکی از مهمترین روشهای صنعتی است که برای مشخص نمودن انواع مختلف عیبهای سطحی مواد و قطعات، مانند ترکها، بریدگی‌ها و مک‌های سطحی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش دارای دامنه کاربرد گسترده و گوناگونی است و تقریباً به جز مواد متخلخل قابلیت اجرا بر روی همه نوع مواد در هر اندازه‌ای، چه بزرگ با شکل پیچیده و چه ساده را دارد و معمولاً برای بازرسی قطعات ریختگی، آهنگری و جوشکاری، فلزات آهنی و غیرآهنی، آلیاژها، سرامیک‌ها، ظروف شیشه‌ای و مواد پلیمری به کار می‌رود. به عنوان مثال در صنایع هوایی، برای بازرسی قطعاتی نظیر دیسکها، پرههای توربین، چرخ هواپیما و بسیاری از قطعات موتور ویا برای آشکار سازی ترکهای ناشی از خستگی در کفی لوکوموتیو های راه آهن از این روش استفاده میشود .
از مزایا و محدودیتهای این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
· روش آزمون مایعات نافذ، روشی نسبتاً ساده است و تجهیزات مورد نیاز آن نسبت به دیگر روشهای بازرسی ارزان است .
· محل عیب را نمایش می دهد .
· اندازه عیب به صورت تقریبی نزدیک به دقیق مشخص است .
· محدودیتی از نظر جنس قطعه مورد بررسی وجود ندارد .
· فقط عیوب راه بدر سطح قابل بررسی است و اندازه عیب به صورت تقریبی (بزرگتر) نشان داده می شود .
· جسم باید تقریبا سطح غیر متخلخل و صافی داشته باشد .
قابل ذکر است که فولادهای آستنیتیک و فلزات غیر آهنی که از روش ذرات مغناطیسی (MT) نمی توان آنها را تست نمود از روش مایع نافذ ارزیابی می شوند .
کاربردها
- شناسایی ترک و منفذ در جوش
- شناسایی عیوب سطحی در ریخته گری
- شناسایی ترک ناشی از خستگی در اجسام تحت تنش
- به طور کلی در صنایع لوله سازی ، خودرو، کشتی سازی و ... .
