صدات می یاد اما خودت کجایی؟

اجزای جدیتر سیستم صوتی ماشین را بشناسیم

برای انتخاب صحیح و مناسب، باید خصوصیاتی را درباره امکانات هر کدام از اجزای سیستم صوتی بشناسید و بر مبنای آنچه می خواهید، انتخاب کنید. این خصوصیات را در بخش زیر به صورت جزئی و تک تک توضیح خواهیم داد (البته فهرست این موارد، پایان یافتنی نیست و با پیشرفت فناوری، دائم به آنها اضافه می شود. همه چیز با انتخاب دستگاه پخش کننده (اصطلاحا Head Unit) آغاز می شود که اگر چه جزء مهمی است اما همه چیز نیست ولی چون بخشی است که بیش از همه دیده می شود و در نهایت شما هم بیشتر از همه با آن سرو کار دارید، انتخاب امکانات مختلف آن خیلی اهمیت دارد. این امکانات بسیار متنوع هستند و اینجا فقط به موارد اصلی و کاربردی اشاره می کنیم:

پخش CD و DVD

سیستم های پخش کاست را فراموش کنید؛ حتی اگر قیمت ارزان و وسوسه کننده داشته باشند. دستگاه پخش CD که انتخاب می کنید باید حداقل امکان پخش CD صوتی و فرمت های رایج مهم مثل MP3 و WMA (فرمت فشرده ویندوز) را داشته باشد. اگر امکان پخش تصویری هم می خواهید، دستگاه ها به دو دسته تقسیم می شوند:
* آنهایی که VCD را پخش می کنند.
* آنهایی که DVD را پخش می کنند.

قابلیت اتصال کارت حافظه یا کول دیسک

بعضی از پخش کننده های خودرو، از طریق یک کابل و جدیدا از طریق ورودی کارت حافظه (SD یا MMC و غیره) یا درگاه USB, امکان اتصال کارت حافظه یا کول دیسک را فراهم می کنند. این قابلیت را اصلا دست کم نگیرید؛ چون در هزینه و وقت شما برای تهیه CD بسیار صرفه جویی می کند؛ ضمن آنکه بر سطح CD بعد از مدتی استفاده، خش می افتد در حالی که کول دیسک ها از این اتفاق درامان هستند.

بلوتوث

امکان بلوتوث، قابلیتی است که بعضی دستگاه های پخش صوت خودرو دارند. با این امکان شما چند کار می توانید انجام دهید؛ مثلا اینکه موسیقی هایی را که روی تلفن همراه دارید، از طریق بلوتوث روی سیستم صوتی خودرو پخش کنید یا اینکه شماره تلفن ها را روی حافظه پخش خودرو منتقل کنید و از آن طریق کار شماره گیری و تماس را انجام دهید یا اینکه وقتی کسی با شما تماس می گیرد، اسم و شماره اش را روی صفحه نمایش ببینید و در صورت تمایل، از طریق سیستم صوتی (با یک میکروفون) صحبت تان را انجام دهید. بعضا خود سیستم، صدای موسیقی را موقع آمدن تماس، قطع می کند.

ورودی AUX

یک ورودی میکروفون برای دریافت سیگنال صوتی از خروجی هدفون دستگاه های پخش MP3 است. با این ورودی، شما با یک کابل کوچک، هر دستگاه MP3 را به پخش صوت خودرو وصل می کنید و تمام! اکثر آنها از نوع مرسوم 3/5 میلی متری هستند که استاندارد رایج است.

دی وی دی یا وی سی دی؟

پخش کننده های DVD، طبعا نسبت به پخش کننده های VCD بهتر و حرفه ای تر و البته گران تر هستند اما خودشان بر حسب نوع و شکل مانیتور، به چند دسته تقسیم می شوند که به ترتیب، از مدل های ارزان به گران عبارتند از:
* مدل های بدون مانیتور: این مدل های پخش VCD یا DVD از همه ارزان ترند ولی باید یک مانیتور جدا تهیه کنید (قسمت مانیتورها را بخوانید).
* مدل های با مانیتور کوچک روی صفحه پانل: این مدل ها معمولا مانیتوری رنگی به اندازه 3 اینچ (یعنی قطر عرضی 7/5 سانتی متر) دارند که کارتان را راه می اندازد؛ ولی این طور نیست که بتوانید با خیال راحت روی آن فیلم ببینید و یا سرنشینان (خصوصا سرنشینان عقب) به خوبی بتوانند از آن استفاده کنند.
* مدل های با مانیتور بزرگ سرخود: این مدل ها باز به دو دسته تقسیم می شوند؛ آنهایی که مانیتور کشویی دارند و سایز بدنه شان به اندازه عادی است (اصطلاحا تک DIN) و آنهایی که مانیتور ایستاده دارند و سایز بدنه شان دو برابر عادی است (اصطلاحا دابل DIN؛ لغت نامه را ببینید). معمولا انواع دابل DIN امکانات بیشتری دارند.
سایز مانیتور این مدل ها معمولا حدود 7 اینچ است و بعضی از آنها صفحه نمایش لمسی دارند. امکانات نمایش این مدل ها به مراتب بیشتر از انواع کوچک (3 اینچی) است و قابلیت اتصال آنتن (برای گرفتن کانال های تلویزیون) و اتصال دوربین دنده عقب در اکثر آنها وجود دارد. اگر قضیه فایل تصویری برای تان مهم است، حتما نوع DVD دار را مدنظر قرار دهید؛ VCD دیگر دارد قدیمی می شود.

قابلیت اتصال ipod

آی پاد شرکت اپل. رایج ترین دستگاه پخش موسیقی (و یا تصویر) قابل حمل است که بسیاری از دستگاه های پخش خودرو، کابل اتصال آن را به عنوان یک امکان در خود گنجانده اند. برای برخی دیگر باید یک تبدیل جدا بخرید. بعضی از حرفه ای ترها هم (که گران ترند) مستقیما می توانند منوهای ipod را کنترل کنند.

کنترل از راه دور

تقریبا الان دستگاه پخش کننده خودرو بدون کنترل نمی توان پیدا کرد. کنترل برخی از آنها به شکل یک کارت باریک است و برخی دیگر، از نوع قابل نصب روی فرمان است. نوع دوم بهتر است چون موقع رانندگی راحت تر می توان از آن استفاده کرد. یک نکته اینکه برای تبدیل دکمه های کنترل فابریک روی فرمان خودروها به منظور سازگاری با سیستم صوتی، بعضا لازم است از کیت های تبدیل جدا استفاده کرده و آنها را خریداری کنید. بهتر است سراغ دستگاه های پخشی بروید که به راحتی با سیستم کنترلی خودروی خودتان سازگار باشند.

ارسال کننده FM

ارسال کننده FM یا اصطلاحا FM ترانسمیتر، وسیله ای است که به سه شکل در سیستم صوتی خودرو قابل استفاده است: روی برخی از سی دی چنجرها نصب شده است؛ به صورت یک وسیله جداگانه قابل خریداری است که با برق فندک خودرو کار می کند؛ یا اینکه بعضی تلفن های همراه دارای فرستنده FM هستند.
ارسال کننده FM، فایل های موسیقی را از روی سی دی چنجر یا ام پی تری پلیر یا تلفن همراه، به سیگنال های رادیویی FM با برد کوتاه و معمولا در محدوده فرکانس 88/1 و 89/5 مگاهرتز تبدیل و آن را پخش می کند. آن وقت باید شما سیستم صوتی را روی حالت رادیو بگذارید و همان فرکانس را روی رادیو تنظیم کنید و آن وقت موسیقی روی باندهای خودرو پخش می شود. البته باید بدانید که کیفیت پخش روی رادیوی FM، از پخش CD معمولی و حتی MP3 معمولا پایین تر است. چون کیفیت ارسال کننده های FM خیلی بالا و پایین دارد. برای تست کردن کیفیت آنها می توانید این کارها را انجام دهید. برای آنکه بتوانید بفهمید کیفیت ارسال کننده FM که خریده اید خوب است یا نه، این آزمایش را انجام دهید: فرستنده FM را روشن کنید و روی یک فرکانس رادیویی (ترجیحا خالی) تنظیم کنید. MP3 پلیر خود فرستنده یا متصل شده به آن را روشن کنید و به حالت pause درآورید. رادیوی خودرو را روشن کنید و صدایش را تا آخر ببرید. خودرو را روشن کنید و سپس تمام چراغ ها را روشن کنید. خودرو را دنده عقب بگذارید و صدای نویز ایجاد شده را بشنوید. هرچقدر فرستنده اف ام تان با کیفیت تر باشد، نویز کمتری در این حالت تولید می کند و بالعکس.

انواع مانیوتورهای سیستم صوتی
جعبه های موزیکال

انواع مانیتورهایی که به نوعی در سیستم صوتی خودرو قابل استفاده است (برای دستگاه های پخش کننده VCD یا DVD که خودشان نمایشگر ندارند) به شرح زیر است:
* انواع رومیزی یا روداشبوردی: این مانیتورها عمدتا پایه دارند و روی کنسول وسط یا داشبورد نصب می شوند. البته جاگیر هستند، باید فیکس شوند و حمل و نقل و جابه جایی آنها راحت نیست.
* انواع سایبانی: به شکل آفتابگیر در سمت شاگرد نصب می شوند. امکان استفاده از آنها راحت تر است و حواس راننده را هم کمتر پرت می کنند. انواع 5 و 7 اینچی آنها مرسوم است. کیفیت تصویرشان هم بد نیست.
* انواع داخل پشت سر عقب: برای نفرات عقب نصب می شوند و عملا کارایی برای سرنشینان جلو ندارند. ترجیحا باید مدل های فابریک برای خودروی تان را پیدا کنید. اگر دستگاه پخش کننده DVD شما هم امکان پخش دو منطقه ای داشته باشد (اصطلاحا dual-zone باشد) که چه بهتر! آن وقت سرنشینان عقب می توانند فیلم ببینند (عمدتا با هدفون) و شما هم مثلا به رادیو یا موسیقی مورد علاقه تان گوش کنید. این انواع دو منطقه ای، در واقع دو بخش مجزا برای سیستم صوتی تان به ارمغان می آورند.
* انواع سقفی: به صورت جدا روی سقف خودرو نصب می شوند و مانیتور آنها با زاویه ای باز و بسته می شود. اگر آن را جلوی آینه جلو نصب کنید، همه سرنشینان از آن استفاده می کنند ولی عمدتا این مانیتورها برای نفرات عقب نصب می شوند. انواع سقفی خودشان به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
فقط مانیتور: باید از طریق کابل خروجی، به دستگاه پخش کننده اصلی وصل شوند.
مانیتور و پخش کننده: مستقل هستند و حتی بعضی های شان دو مانیتور دارند.
* انواع جداشدنی: انواع دیگری از مانیتورها، قابل جداشدن است و هر جا می توان آنها را برد و هر جال دل تان خواست می شود آن را نصب کرد.

قدرت پخش کننده را چگونه انتخاب کنیم؟
صدا به صدا نمی رسد

قدرت خروجی دستگاه پخش کننده، جز با واحد وات با یک واحد دیگر به نام RMS هم سنجیده می شود که واحدی علمی تر است و قدرت خروجی مداوم دستگاه را به شیوه ای قابل اعتمادتر نشان می دهد. RMS قدرت خروجی مداوم و پشت سر هم رانشان می دهد در حالی که واحد وات، حداکثر قدرت را بیان می کند. اگر مثلا حداکثر قدرت بر مبنای وات، 4 ضربدر 50 یعنی 200 وات باشد، قدرت خروجی RMS تقریبا نصف آن خواهد بود. این میزان برای یک یا دو باند با خروجی حجم صدایی در حد متوسط کفایت می کند و نمی تواند مثلا یک ساب ووفر را به خوبی به جنبش وادارد! پس باید برای یک سیستم پرقدرت، حتما آمپلی فایر جدا برای تقویت صدا در نظر بگیرید.
اگر در ابتدا بودجه زیادی ندارید، فعلا دستگاه پخش کننده را به هر دو جفت باند جلو و عقب وصل کنید. سپس هر وقت که خواستید سیستم را ارتقا بدهید، یک آمپلی فایر تهیه کنید و باندهای جلو را به آمپلی فایر وصل کنید (چون باندهای جلو در کیفیت صدا بیشتر موثرند تا باندهای عقب) و باندهای عقب را به همان پخش اصلی وصل نگهدارید (برخلاف تصور عموم افراد). یک نکته مهم اینکه آمپلی فایرهای کوچک داخل خود پخش کننده ها، به هر حال مقداری اختلال و بی نظمی (distortion) در سیگنال صدا ایجاد می کنند؛ در حالی که آمپلی فایرهای جدا این مشکل را تا حدود زیادی برطرف می کنند.
منبع:نشریه همشهری جوان، شماره