تاریخچه شرکت ایران خودرو

ایران ناسیونال یا همان ایران خودرو که مادر پیکان در 40 سال اخیر بوده روز 12 مهرماه 1341 با سرمایه‌ای در حدود 10 میلیون تومان و با هدف مونتاژ و تولید انواع خودرو توسط آقایان حاج علی اکبر خیامی ، محمود خیامی، احمد خیامی، خانم مرضیه خیامی وخانم زهرا سیدی رشتی در خیابان اکباتان تهران تأسیس شد و از 28 اسفندماه 1342 با تولید اتوبوس شروع به کار کرد. اینک با گذشت بیش از 45 سال از زمان تأسیس آن به فعالیت خود ادامه می دهد .
این شرکت علاوه بر سایت اصلی که در کیلومتر 12 جاده مخصوص تهران - کرج واقع است در شهرهای مشهد- تبریز - شیراز و کرمانشاه نیز دارای پایگاه های تولید خودرو است . این گروه در زمینه صنایع ریلی هم فعالیت دارد.

تولد پیکان

تولید اتوبوس آن هم به تیراژ محدود خواسته‌های برادران خیامی، مدیران آن روز ایران خودرو، را برآورده نمی‌کرد، و به همین دلیل در آن زمان آنها سعی کردند با کارخانجات خودروسازی دنیا ارتباط برقرار کنند تا بتوانند خودرویی را برای اقشار متوسط در ایران تولید کنند.
فورد، پژو، فولکس‌ و تالبوت برخی گزینه‌هایی بودند که با آنها تماس برقرار شد. هنوز هم بسیاری بر این باورند که استعمار پیر انگلستان که صنعت خودروی خود را در آن روزگار مظهر اراده ملی خود می‌دید، به وسیله راه‌هایی که همه به آن روش‌های انگلیسی نام می‌دهند سبب شد تا شرکت تالبوت بتواند جای شرکت‌های آلمانی و فرانسوی را بگیرد؛ اما عده‌ای دیگر نیز می‌گفتند در آن زمان تنها کارخانجات انگلیسی روی خوش به مدیران ایران خودرو نشان دادند. به هرحال پیکان وارد ایران شد.
درسال 1345 قراردادی بین شرکت ایران خودرو و تالبوت در مورد مونتاژ و ساخت خودروی پیکان که نام انگلیسی آن هیلمن بود منعقد شد و به طور رسمی با وارد شدن قطعات از تالبوت انگلستان که در آن روزگار زیرمجموعه شرکت کرایسلر آمریکا بود، تولید پیکان در اردیبهشت سال 1346 با ظرفیت 60 هزار دستگاه آغاز شد، این تیراژ به تدریج به 120 هزار دستگاه رسید.
اما ورود اولین پیکان به خیابان‌های تهران بسیار جالب بود، خودرو بعد از طی مسافت کمی جوش می‌آورد، علت هم مشخص بود، رادیاتور برای انگلستان طراحی شده بود نه ایران؛ بعدها با اصلاح این ایراد، مشکل پیکان تا حدودی حل شد.
تولید داخل این خودرو به آرامی و با شکل‌گیری قطعه‌سازان کوچک و بزرگ و با به وجود آمدن نظام‌های مهندسی در حال افزایش بود.
شاید دانستن این مطلب جالب است که تولید این خودرو پس از یک دهه تولید در انگلستان، در ایران شروع شد. پیکان را شاید هنوز هم بتوان در استرالیا دید، محبوب‌ترین مکان‌هایی که بعد از ایران این خودرو در آن تولید یا فروخته شده است را می‌توان انگلستان و استرالیا دانست.
چهره خودرو که طراحی آن در سال 1965 به پایان رسیده و در سال 1966 نیز در شهر کاونتری انگلستان تولیدش آغاز شده بود آکنده از فرم‌های هندسه و قرینه‌ای است که چهره یک اتومبیل کلاسیک را تداعی می‌کند.

مدل‌های اولیه پیکان در انگلستان دارای حجم موتور 1725 سی‌سی بود، در سال‌های بعد یعنی سال 1969 مدل دولوکس پیکان که در ایران نیز بسیار مشهور است ساخته شد.
بهترین مدل پیکان که در ایران معروف به پیکان اونجر است نیز در سال 1975 ساخته شد؛ تالبوت در آن زمان موتور پرتحرک فورد را بر روی پیکان گذاشته بود.
پیکان تا قبل از انقلاب در بیش از شش مدل تولید شد که پیکان استیشن، دولوکس، کار، جوانان برخی از مدل‌های قبل از انقلاب پیکان است.
روند مونتاژ خودرو در ایران خودرو به همین ترتیب تا سال 1364 ادامه یافت و تا این سال کماکان قطعات اصلی از خارج وارد و شرکت ایران خودرو آن را مونتاژ می‌کرد، و در کنار آن قسمت‌هایی چون بدنه، رادیاتور، شیشه و کمک فنر عقب و جلو در ایران ساخته می‌شد.
در سال 1364 خط تولید پیکان تالبوت انگلستان متوقف و در شرکت پژو فرانسه ادغام شد. با توجه به این وضعیت، تولید پیکان از سقف بیش از 70 هزار دستگاه در سال 1363 به سه هزار دستگاه در سال 1368 رسید و عملا خط تولید پیکان می‌رفت تا با توقف روبه‌رو شود.
اما در سال 1368 مدیران آن زمان ایران خودرو تصمیم گرفتند تا خطوط دست دوم شرکت تالبوت را خریداری کرده و با تقسیم آن در تولید کنندگان قطعات خودرو و بازسازی بخشی از خطوط تولید ایران خودرو سعی کردند پیکان را از ورطه نیستی نجات دهند، اما بعد از نصب خطوط، ایران خودرو با خطوط ناقص ، دست دوم و مستهلک شده‌ای روبه‌رو بود که کاستی‌های فراوانی داشت.
در سال 1370 صنعت خودروی ایران به جانداری نیمه‌مرده شبیه بود؛ رکود اقتصادی و صنعتی بعد از جنگ و حدود هفت سال خواب زمستانی، ایران خودرو را در آستانه نابودی قرار داده بود.
در آن زمان بسیاری معتقد بودند دیگر احتیاجی به صنعت خودرو نیست و عده‌ای نیز خواستار ادامه تولید کارخانجات خودروسازی و نجات آن بودند، اما پیکان در آن سال‌ها، صنعت خودروی ایران را نجات داد و جریان حیاتی سرمایه را به شرکت ایران خودرو بازگرداند.
حتی در اوایل دهه 70 و واردات انبوه خودرو، این خودرو از محبوبیت نیفتاد و هم‌چنان پول رایج بازار خودروی ایران بود.

تعمیر راحت، ارزان بودن تعمیر، تعمیر در همه جا، هزینه کم و انس مردم ایران با این خودرو، هم‌چنان این خودرو را تا سال 1380 به عنوان پرمشتری‌ترین خودرو مطرح می‌کرد.
خودروی پیکان از طی دهه 70 به بعد سبب شد مراکز قطعه سازی نیز بعد از انقلاب دوباره با داخلی سازی قطعات پیکان شکل بگیرد، بسیاری از قطعه سازان از کپی کاری قطعات پیکان به روش مهندسی معکوس به دانش ساخت دست یافتند وتا جایی پیش رفتند که هم اکنون به اروپا و آمریکا نیز صادرات قطعه انجام می‌دهند.
آخرین مدل پیکان طراحی معروف کرایسلر است که تولیدش در ایران از سال 1359 آغاز شد. شاید اولین زمزمه‌های رفتن پیکان سال 1356 به گوش می‌رسید. در آن زمان قرار بود پژو 304 هووی پیکان شود و طی مدتی کوتاه این نوعروس، قصد گرفتن جای پیکان را داشت.
و بالاخره در سال 1384 و تولید دو میلیون و 295 هزار دستگاه پیکان تولید آن متوقف شد.

همکاری با پژو

از سال 1374 شرکت ایران خودرو همکاری خود با شرکت پژو فرانسه را آغاز کرد.در سال 1384 درآمد شرکت پژو از بازار خود رو ایران یک میلیارد یورو بود.

شعبه‌های خارجی

ایران خودرو تاکنون در کشورهای ونزوئلا، سنگال، روسیه سفید، سوریه و آذربایجان کارخانجاتی را برای تولید خودرو احداث کرده‌است.

سال شمار تولید انواع سواری

1346- سواری پیکان در مدلهای دو لوکس ، کار لوکس ، جوانان و تاکسی با حجم موتور 1600 و 1725 و 1800 سی سی .
1369- سواری پژو 405 در مدلهای Gl و Glx با حجم موتور 1580 سی سی
1374- سواری پژو 405 در دو مدل دنده ای و اتوماتیک با حجم موتور 2000 سی سی
1374- سواری پژو 205 مدل Gr با حجم موتور 1360 سی سی
1376- سواری پژو Rd با حجم موتور 1600 سی سی
1377- سواری استیشن پژو 405 با حجم موتور 2000 سی سی
1378- پرشیا (پارس) با حجم موتور 1800 سی سی و سپس پارس 2000 سی سی و پارس ELX و سفارشی
1379- تولید آزمایشی سمند (پروژهX7) با حجم موتور 1800 سی سی و سیستم انژکتوری
1380- پژو 206 باحجم موتور 1400 سی سی
1380- افتتاح خط تولید سمند با حضور ریاست محترم جمهور وقت آقای خاتمی

و پس از آن تولید سمند Lx.

1383- تولید سومین مدل سمند." سمند سریر"
1383- پژو GLI 1800سی سی
1384- پرده برداری از اولین پزو فرانسوی , ایرانی .پژو آریان و تولید آخرین پیکان !
1385- پژو 206 صندوقدار 1600 سی سی - (SD) ، تیپ های 3 و 4 و 5
1385- پژو ROA با حجم موتور 1600 سی سی
1385- سمند LX سال 85
1385- تندر/تندر90/لوگان/ال90 (!) با موتوری به حجم 1570 سی سی باقدرت 107 اسب بخار
1386- سمند سورن با موتور به حجم 1800 سی سی در نیمه دوم سال 86

سال شمار تولید انواع خودروهای کار

1342- اتوبوس مرسدس بنز مدل 302 ، مدلهای ( برون شهری ، درون شهری ، فرمان چپ و شاسی ) ، اتوبوس بنزLp 608 ، اتوبوس بنز مدل Op
1344- مینی بوس کومر (مینی بوس ،وانت و آمبولانس )
1346- مینی بوس مرسدس بنز مدل 319 که بعد ها به مدل 309 تغییر یافت در مدلهای : (استاندارد و سقف بلند )
1349- مینی بوس مرسدس بنز 409 آمبولانس
1350- مینی بوس بنز 309 (مینی بوس ، وانت و آمبولانس تک کابین و دو کابین )
1367- مینی بوس مرسدس بنز مدل 508 ( استاندارد و سقف بلند )
1368- اتوبوس شهری مدل O355
1369- مینی بوس بنز 508 کاروان ، مینی بوس بنز 409 ، مینی بوس بنز M30 ، مینی بوس بنز 508 کاروان ، مینی بوس بنز 409 ، مینی بوس بنز M30
1373- اتوبوس توریستی سقف بلند مدل 400 ، مینی بوس بنز O508 D
1374- اتوبوس سوپر C400 ، مینی بوس کاروان
1375- اتوبوس درون شهری S360
1376- اتوبوس دو طبقه ی نئوپلن ، اتوبوس فرودگاهی نئوپلن ، اتوبوس شهری لاینر نئوپلن ، اتوبوس توریستی سقف بلند مدل 400 تولید انبوه ، مینی بوس هیوندایی مدل E ، مینی بوس هیوندایی مدلM ( مینی بوس و نوع وانت ) ، اتوبوس شهری دو کابین

شرکت ایران خودرو دیزل

شرکت ایران خودرو دیزل ، تشکیلات سازمان یافته¬ای است که ابتدا با نام گروه صنعتی خاور، فعالیت خود را با مونتاژ روزانه یک دستگاه کامیون آغاز نمود و در سال 1343 با توجه به افزایش روز افزون تقاضای خودرو در کشور، با احداث سالن های مناسب و تجهیز خطوط تولید ، آموزش و جذب نیروهای کارآمد و ارتقاء کیفیت محصولات ، موفق به افزایش تولید و ساخت تیپ¬های مختلف کامیون تحت لیسانس شرکت معظم مرسدس بنز گردید.
شرایط بازار رقابتی و لزوم توجه روزافزون به تغییرات تکنولوژیکی و تحولات سریع ناشی از آن در صنعت حمل و نقل از یک سو و نیاز به تولید نسل¬های پیشرفته انواع خودروهای تجاری از سوی دیگر، همچنین توجه به ضرورت ارتقاء نظام مدیریت کیفیت و تولید قابل قبول سازمان¬های استاندارد جهانی برای ورود به ناوگان حمل و نقل بین¬المللی و جذب بازارهای فروش در خارج از کشور، این ضرورت مسلم را ایجاب کرد تا تغییراتی بنیادین در سازماندهی و ماهیت شرکت به تناسب اهداف پیش¬بینی شده ، پی-ریزی شود.
در سال 1378 شرکت ایران خودرو با خرید سهام عمده گروه صنعتی خاور و الحاق خطوط تولید اتوبوس و مینی¬بوس خود، شرکت ایران خودرو دیزل را تاسیس نمود و با طراحی و اجرای پروژه عظیم ساخت تاسیسات و راه¬¬اندازی خطوط تولید کار خود را شروع کرد.
شرکت ایران خودرو دیزل به موازات بازسازی و بهینه¬سازی محیط درون سازمانی ، تلاش نمود تا با تقویت و گسترش شرکت های اقماری تحت پوشش خود شامل: ایدم ، گواه ، تاپ سرویس ، تاپ خودرو، چرخشگر ، تولید قطعات خاور ، تولید محور خودرو، توسعه خودروکار و اپکو ، شرایط مطلوبی را فراهم کند.
شرکت ایران خودرو دیزل در تحقق اهداف توسعه اقتصادی ، با صدور تولیدات خود به کشورهای ارمنستان ، قزاقستان ، ترکمنستان ، آذربایجان ، اوکراین ، عربستان، عراق ، اردن، کویت ، امارات متحده عربی ، سوریه ، لیبی ، سودان ، بروندی ، بورکینافاسو ، ساحل عاج، سنگال ، گینه ، گامبیا و غنا گام¬های اثربخشی را در امر صادرات برداشته است.
منابع تحقیق :
www.carnp.com
www.ikco.com
www.ikd-co.com
www.acoforum.org
آفتاب
داستان ظهور و توسعه? ایران ناسیونال و پیکان در ایران (زندگینامه? احمد و محمود خیامی)
وبگاه روزنامه آسیا