تعریف بعضی از واژه های مستعمل در صنعت نفت نفت درجا - نفت خام سبک - نفت خام ترش - نفت خام شیرین - گاز مایع - شدت انرژی - نفت میعانی - ذخیره اثبات شده - LNG - GTL - متان - اتان - پروپان - گاز ترش - گاز غنی - گازهای سبک - گاز همراه - CNG - نفت سفید - نفت گاز - بنزین موتور


نفت درجا
Oil Place
نفت درجا نشان دهنده حجم نفت موجود در مخازن است. آمار نفت درجا معمولاً به صورت " نفت در جای اولیه " اعلام می شود، یعنی حجم نفتی که در زمان کشف و قبل از بهره برداری از مخازن گزارش شده است. بدیهی است در خلال زمان شناخت دقیق تری از مخازن به دست می آید، لذا آمار نفت درجا تغییر می کند.
نفت خام سبک
Light Crude Oil
نفت خام از هیدروکربورها (Hydrocarburs) تشکیل شده است که متشکل از عناصر کربن و هیدروژن است.
هیدروکربورهای کوچک تر و سبک تر از طریق تقطیر ساده که در پالایشگاهها انجام می شود، قابل جداسازی است. به این دسته از نفتهای خام اصطلاحاً نفت خام سبک (Light Crude Oil) می گویند که در مقابل نفت خام سنگین (Heavy Crude Oil) قرار می گیرد. نفت خام سبک قاعدتاً گران تر از نفت خام سنگین است زیرا فرآورده های ارزشمندتری را می توان از آن به دست آورد.
نفت خام ترش
Sour Crude Oilنفت خام (Sour Crude Oil) سولفور بیشتری دارد و API آن کمتر است و سهم فرآورده های سنگین تر مانند نفت کوره که در فرایند پالایش از آن به دست می آید، بیشتر خواهد بود.
نفت خام شیرین
Sweet Crude Oilنفت های خاصی که بالنسبه میزان سولفور کمتری دارند به " نفت خام شیرین " Sweet Crude Oil معروف اند. نفت خام شیرین دارای API بالاتری است و در پالایش آن می توان مقادیر بیشتری فرآورده های سبک تر و با ارزش تر چون بنزین و نفت سفید و گازوئیل به دست آورد.
گاز مایع
LPG- Lipuefied Petroleum Gas گاز مایع یا به اختصار (( ال - پی - جی )) مخلوطی از هیدروکربن های سنگین گازی شکل از سری پارافینی که به طور عمده از بوتان و پروپان تشکیل شده است و به آسانی به حالت گاز تبدیل می شود.
گازی که در سیلندر نگهداری شود و در منازل مورد استفاده قرار می گیرد همان (( گاز مایع )) است.
شدت انرژی
Energy Intensityشدت انرژی عبارت است از انرژی مورد نیاز برای تولید مقدار معینی از کالاها و خدمات. شدت انرژی بر حسب عرضه انرژی اولیه و یا مصرف نهایی انرژی محاسبه میشود. این شاخص معمولا" در سطح کلان مورد استفاده قرار گرفته و درجه بهینگی استفاده از انرژی در یک کشور را نشان میدهد .
نفت میعانی
Condensate
ترکیبی از هیدروژن و کربن ( هیدروکربن ) که در شرایط سنگ مخزن به حالت گاز و در شرایط سطح زمین ( دما و فشار متعارفی ) به حالت مایع در می آید.
کندانسه یا میعانات از پنتان (Pentane) ، بوتان (Butane) ، پروپان (propane) ، و کمی اتان (Ethane) و متان (Methane) تشکیل شده است. کندانسه، هیدروکربوری بی بو و بی رنگ مانند آب مقطراست که سبک ترین و گران ترین نفت محسوب می شود.
ذخیره اثبات شده
Proven(proved) Reserve
یعنی حجمی از هیدروکربورها که به کمک دانش فنی موجود و با توجه به وضعیت اقتصادی و قیمتها و هزینه های فعلی قابل بازیافت است .
Liquefied natural gas
LNG به طور عمده از گاز متان تشکیل یافته است. این عمل "مایع سازی" یعنی تبدیل حالت گاز به مایع به خاطر سهولت حمل آن است .
GTL/ gas to liquidبه کمک فن آوری GTL و بدون تحمل هزینه های سولفور زدائی در پالایشگاه ها، می توان مستقیما" گاز طبیعی را به فراورده های سوختی با سولفور پائین یا اساسآ عاری از سولفور تبدیل نمود.
متان
ماده اصلی گاز طبیعی، " متان " است . بسته به اینکه گاز طبیعی از کدام حوزه استخراج شده است درصد متان آن تغییر میکند، معمولا" قلمرو این تغییرات از 70 تا 90 درصد میباشد. اتان، پروپان و بوتان از دیگر مواد تشکیل دهنده گاز طبیعی میباشند.
متان گازی است بی رنگ و سبک تر از هوا، وزن مخصوص آن نسبت به هوا حدود 56% میباشد. متان یکی از مواد اصلی پایه برای تولید محصولات پتروشیمی میباشد.
اتان
اتان یکی از هیدروکربن های خانواده آلکان یا پارافین است که در شرایط عادی یک هیدروکربن گازی شکل، بی رنگ و بی بو است .
پروپان
پروپان نوعی هیدروکربن از دسته پارافین که در شرایط عادی ( فشار و دمای معمولی ) به صورت گاز است ولی به راحتی به مایع تبدیل میگردد. پروپان عضوی از گاز سیلندر یا گاز نفتی مایع شده LPG است عضو دیگر گاز سیلندر عبارت است از گاز بوتان. مخلوط مایع شده این گاز و گاز بوتان تحت عنوان گاز مایع در سیلندرهای مخصوص و تحت فشار متوسط، در منازل به منظور سوخت، مورد استفاده واقع میشوند . ذکر این نکته ضروری به نظر میرسد که در دمای بالا، مولکول پروپان شکسته شده (cracking) تبدیل به اتیلن و متان میشود و این واکنش، یکی از مهمترین منابع تهیه اتیلن محسوب میگردد.
در صنایع نفت ، از پروپان در زمینه های متعددی، منجمله پالایش مواد نرم کننده و روان کننده و سایر فرآورده ها استفاده میشود.
گاز ترش
Sour Gasگاز ترش ، گاز طبیعی حاوی سولفید هیدروژن، که گازی است بسیار سمی و بدبو و با ایجاد اسید سولفوریک ، در لوله های فلزی ایجاد خوردگی میکند. از طریق فرآیند تجزینه ، سولفید هیدروژن از گاز طبیعی جدا میشود.
گاز غنی
Enriched Gas گاز خروجی از میادین نفتی و یا کلاهکهای گازی و یا میادین مستقل گازی را اصطلاحا" " گاز غنی" می گویند. گاز غنی بعد از پالایش به " گاز سبک " تبدیل میشود.
گازهای سبک
Light Gasاین گازها شامل هیدروژن و هیدروکربن های سبک است و به عنوان سوخت صنعتی و یا ماده اولیه پتروشیمی به کار میرود.
گاز همراه
Associated
آنچه از میادین هیدروکربور استخراج می شود. معمولاً ترکیبی از نفت و گاز می باشد، مسأله مهم، درجه ترکیب گاز و نفت است. اگر میزان نفت به مراتب بیش از گاز باشد، اصطلاح (( گاز همراه )) را به کار می بریم، یعنی گازی که همراه تولید نفت به دست آمده است. اگر میزان گاز بیش از نفت تولیدی باشد، تولید اصلی در واقع گاز است ولی در عمل مقداری نفت به همراه گاز به دست آمده است که اصطلاحاً به آن (( کندانسه )) می گویند. کندانسه نفت خام بسیار سبک و با ارزشی است و اساساً نفت کوره ندارد. گاز همراه را اصطلاحاً (( گاز حل شده )) ، (( گاز همراه نفت ))، (( گاز درون نفتی )) می گویند.
CNG/ Compressed Natural Gasگاز طبیعی استخراج شده را اصطلاحاً گاز طبیعی مرطوب (Wet Natural Gas) می گویند که بعد از نم زدایی گاز طبیعی خشک (Dry Natural Gas) نتیجه می دهد.
گاز طبیعی قابلیت تبدیل به گاز طبیعی فشرده (CNG) را دارد و می توان آن را به عنوان سوخت اتومبیل مورد استفاده قرار داد.
نفت سفید
نفت سفید برشی از نفت خام و متشکل از سه نوع هیدروکربور پارافینی، نفتینی و آروماتیک می باشد. این فرآورده به عنوان سوخت گرمایشی و سوخت مراکز حرارتی به کار می رود و یکی از موارد اصلی تشکیل دهنده سوخت جت است.
نفت کوره(مازوت): نفت کوره از بازمانده تقطیر نفت خام در برجهای تقطیر پالایشگاه به دست می آید. این فرآورده به سبب دارا بودن هیدروکربورهای سنگین، به آسانی نمی سوزد و یکی از سوختهای عمده کشتیها و واحدهای بزرگ صنعتی از جمله نیروگاههای برق به شمار می رود.
نفت گازنفت گاز فرآورده ای است که بعد از برش نفت سفید به دست می آید و به عنوان سوخت ماشین آلات کشاورزی، صنعتی و سوخت تعدادی وسایل نقلیه عمومی و تأسیسات حرارتی به کار می رود
بنزین موتور: بنزین موتور آمیزه ای است از هیدروکربورها به طور عمده حلقوی وایزومر با نسبتهای متفاوت که برای افزایش درجه آرام سوزی آن، برخی از ترکیبات آلی به آن اضافه می شود.