» ضخامت پوسته : از نقشه گرانیسنجى موهو، تهیه شده توسط دهقانى و ماکریس (1983)، قابل تفسیر است. بر اساس این نقشه، در زیرراندگى اصلى زاگرس (زاگرس مرتفع)، بیهنجاریهاى ثقلى به حداقل (230 ± میلیگال) میرسد و در این ناحیه، پوسته ایران با 50 تا 55 کیلومتر ضخامت، بیشترین ستبرا را دارد. ولى، به سوى جنوب باختر، ناپیوستگى موهو (Moho) در ژرفاى 40 کیلومتر است، از این رو به نظر میرسد که در زاگرس، پوسته از شمال خاور به جنوب باختر نازک میشود. اشنایدر و برزنجى (1986) نیز نشان دادند که در کمربند چینخورده زاگرس، ناپیوستگى موهو، به سمت شمال خاورى، حدود یک درجه شیب دارد و در ژرفاى  40 کیلومتر است. ولى، در نزدیکى راندگى اصلى زاگرس ناپیوستگى موهو 5 درجه شیب دارد و در ژرفاى 65-58  کیلومتر است. در خاور ایران هم پوسته به نسبت ستبرى به ضخامت 40 تا 48 کیلومتر، قابل شناسایى است. در امتداد ساحل دریاى عمان پوسته با ستبراى 25 کیلومتر نازکترین بخش از پوسته ایران است. در مرز شمالى ایران به سمت دریاى خزر، رشته کوه‎‎هاى البرز ریشهاى نشان نمیدهد و ضخامتى کمتر از 35 کیلومتر دارد. از سوى دیگر، در فرونشستهاى لوت و کویر، پوسته قارهاى با ضخامت کمتر از 40 کیلومتر، در تعادل ایزوستازى (Isostatic equilibrium)  است. در کمان ماگمایى ارومیه  بزمان، ضخامت پوسته 45 تا 50  کیلومتر است و در جنوب باخترى زون سنندج سیرجان ضخامت پوسته به حدود 60 کیلومتر میرسد.

دادههاى گوناگون نشان میدهند که میانگین ستبراى پوسته قارهاى در ایران، حدود 40  کیلومتر است . اگرچه افزایش ضخامت پوسته در سنندج سیرجان و زاگرس مرتفع به رانده شدن ورق ایران مرکزى به روى ورق عربستان و تکرار موهو نسبت داده شده است، ولى با توجه به الگوى ساختارى ایران، دیده میشود که افزایش ضخامت پوسته به طور عمده در محل تقریبى برخورد ورقها استاز همینرو دهقانى و ماکریس، ضخیم شدگى پوسته زاگرس مرتفع و سنندج سیرجان را حاصل فرآیند فشارشى وابسته به بازشدن دریاى سرخ میدانند و بر این باورند که در این منطقه، دگرشکلى بیشتر در اثر راندگى و جابجایى سفرههاى رانده است و برخورد بین ورقایران و زاگرس از نوع قاره قاره است و در حال حاضر هیچگونه فرورانشى در زیر منطقه راندگى زاگرس وجود ندارد. در کمان ماگمایى ارومیه بزمان نیز علوى (1994) افزایش حدود 5 تا 10 کیلومتر ضخامت پوسته را به فعالیت ماگمایى و گسلش راندگى نسبت میدهد. در کوههاى خاور ایران هم، برخورد ورقهاى لوت و افغان میتواند در ستبر شدگى پوسته نقش داشته باشد.

 

»  ایزوستازى پوسته : نقشه بیهنجارى همایستایى ایران که بر پایه انگاره تعدیل شده آیرى Airy hypothesis تهیه شده است نشان میدهد که چگالى بلندیها 67/2، چگالى میانگین پوسته 75/2، چگالى ریشه کوهها 85/2، چگالى گوشته بالایى 35/3 گرم بر سانتیمتر مکعب و ضخامت عادى پوسته 30 کیلومتر است (دهقانى و ماکریس، 1983).

در نواحى بزرگى از ایران همچون لوت، فرونشستهاى کویر و همچنین رشته کوههاى خـاور ایران و بخش وسیعـى از کوهزاگرس، بیهنجاریهـاى همایستایى بین صفــر تا 10± میلیگال و حاکى از تعادل همایستایى کامل این مناطق است.

در نواحى بزرگى از ایران همچون لوت، فرونشستهاى کویر و همچنین رشته کوههاى خـاور ایران و بخش وسیعـى از کوهزاگرس، بیهنجاریهـاى همایستایى بین صفــر تا 10± میلیگال و حاکى از تعادل همایستایى کامل این مناطق است.

آشفتگیهاى همایستایى، بیشتر در منطقه خوزستان، ساحل دریاى مازندران و مرز میان رشته کوه زاگرس و پهنه مکران دیده میشود. در راندگى اصلى زاگرس، هر چند که مقادیر ایزوستازى بسیار کم است، ولى هنوز به حالت جبــراننرسیده است. رشته کوههایالبـرز، فراتر از حالت جبران است و هیچ ریشهاى در زیر آن وجود ندارد که به نظر دهقانى و ماکریس، به احتمال زیاد حاصل سفرههاى رورانده نابرجاست. حوضه خزر جنوبى، آنومال ثقلى شدید (100- تا 250- میلیگال) دارد که نشانه نبود تعادل ایزوستازى است.محاسبات زون شاین و لوپیشون (1986) نشان داده است که در حال حاضر، در حدود یک تا دو کیلومتر از فرونشینى زمینساختى در آن جبران نشده و این امر ممکن است ناشى از نیروهاى فشارشى باشد که در 6  میلیون سال گذشته این ناحیه را تحت تأثیر میداشته است




تاریخ : شنبه 89/7/17 | 8:4 عصر | نویسنده : مهندس سجاد شفیعی | نظرات ()
.: Weblog Themes By BlackSkin :.