با استفاده از مقاله آقای دکتر محمودی – فصلنامه علمی تخصصی فرایند
جانمایی واحد موضوع مهمی در ایمنی و اقتصاد طرح است. جانمایی می تواند از طریق جداکردن و کم کردن خطرات ، حداقل کردن لوله کشی های آسیب پذیر ، مستقل کردن حوادث ( یک حادثه منجر به ایجاد حوادث مشابه نشود ) ، حداقل کردن تماس ( با مواد سمی و اشتعال پذیر ) ، ساخت واحد به شیوه ایمن و اقتصادی ، عملکرد ایمن و اقتصادی ، نگهداری ایمن و اقتصادی ، طراحی ایمن اطاق کنترل ، تجهیزات کنترل اضطراری ، تجهیزات آتش نشانی ، دسترسی به امکانات برای حالات اضطراری و امنیت روی ایمنی یک واحد صنعتی مؤثر باشد. همچنین جانمایی اثر زیادی روی اقتصاد واحد دارد چون با زیاد شدن مساحت واحد اگر چه ایمنی واحد بیشتر می شود ولی از طرفی هزینه خرید زمین ، لوله کشی و عملیات واحد بیشتر می شود ، پس زمین باید به اندازه کافی در دسترس باشد ولی هیچ مساحتی از آن به هدر نرود.
موضوعاتی که تحت عنوان جانمایی بررسی می شوند بسیار گسترده هستند از جمله : تکنیک های جانمایی ، مهندس ساختمان و فنداسیون ها ، وزن تجهیزات ، طبقه بندی مناطق پر خطر ، کار با مواد ، راهها ، فاصله جدایی ، لوله کشی ، خوردگی ، ساختمانها ، سازه ها و دسترسی ، امکان فرار و نجات ، روشنایی ، روشنایی اضطراری ، تهویه ، مقاومت در برابر باد ، زلزله و سیل ، مقاومت در برابر فرسایش ، محل کمپرسورها ، محل اتاق کنترل ، پناهگاه ، ذخیرع مواد ، جلوگیری از آتش ، دودکش ها ،تخلیه ها ، اتصال به زمین ، آمادگی برای زمستان ، طرحهای بخش بخش شده ، طرح های در سطح دریا ، بررسی مخاطرات وسایل بسیار دیگر.
باید دقت داشت که همه اصول و نتایجی که اینجا بحث می شوند مربوط به یک حالت خاص هستند و باید برای سایر حالات همه اصول دوباره بررسی شوند. چون احتمال دارد موضوعی که برای یک طرح خیلی مناسب و حتی ضروری به نظر بیاید برای طرح دیگری غیرلازم و گاهی خطرناک باشد .گاهی حتی 2 واحد یکسان در یک طرح ( برای افزایش ظرفیت نمی توان تجهیزات را تا هر اندازه دلخواه بزرگ طراحی کرد بلکه گاهی باید دو یا چند واحد موازی و مشابه با هم کار کنند. ) یک جانمایی یکسان ندارند. اگر چه می توان چنین واحدهایی را یکسان نیز جانمایی کرد ولی اگر آنها به شکل تصویر آینه ای هم باشند ( اجزای تغییر مکان چرخشی بدهند ) مزایایی دارد از جمله دسترسی ساده تر از طریق یک راه ارتباطی و ارضای این نیاز که هر دو واحد از یک خط لوله خوراک یا سرویس بگیرند و به یک خط نیز محصول خود را تحویل بدهند.

موضوعاتی که تحت عنوان جانمایی بررسی می شوند بسیار گسترده هستند از جمله : تکنیک های جانمایی ، مهندس ساختمان و فنداسیون ها ، وزن تجهیزات ، طبقه بندی مناطق پر خطر ، کار با مواد ، راهها ، فاصله جدایی ، لوله کشی ، خوردگی ، ساختمانها ، سازه ها و دسترسی ، امکان فرار و نجات ، روشنایی ، روشنایی اضطراری ، تهویه ، مقاومت در برابر باد ، زلزله و سیل ، مقاومت در برابر فرسایش ، محل کمپرسورها ، محل اتاق کنترل ، پناهگاه ، ذخیرع مواد ، جلوگیری از آتش ، دودکش ها ،تخلیه ها ، اتصال به زمین ، آمادگی برای زمستان ، طرحهای بخش بخش شده ، طرح های در سطح دریا ، بررسی مخاطرات وسایل بسیار دیگر.
باید دقت داشت که همه اصول و نتایجی که اینجا بحث می شوند مربوط به یک حالت خاص هستند و باید برای سایر حالات همه اصول دوباره بررسی شوند. چون احتمال دارد موضوعی که برای یک طرح خیلی مناسب و حتی ضروری به نظر بیاید برای طرح دیگری غیرلازم و گاهی خطرناک باشد .گاهی حتی 2 واحد یکسان در یک طرح ( برای افزایش ظرفیت نمی توان تجهیزات را تا هر اندازه دلخواه بزرگ طراحی کرد بلکه گاهی باید دو یا چند واحد موازی و مشابه با هم کار کنند. ) یک جانمایی یکسان ندارند. اگر چه می توان چنین واحدهایی را یکسان نیز جانمایی کرد ولی اگر آنها به شکل تصویر آینه ای هم باشند ( اجزای تغییر مکان چرخشی بدهند ) مزایایی دارد از جمله دسترسی ساده تر از طریق یک راه ارتباطی و ارضای این نیاز که هر دو واحد از یک خط لوله خوراک یا سرویس بگیرند و به یک خط نیز محصول خود را تحویل بدهند.

ملاحظات ایمنی در جانمایی
در اینجا به طور پراکنده مسایلی که در ایمنی جانمایی نقش دارند ارائه می شوند . مسلماً هر کدام از این مسایل مربوط به یک یا چند مورد از ملاحظات کلی قبلی می باشد.1- بین تجهیزاتی که با مواد اشتعال پذیر سروکار دارند و منابع ایجاد شعله و جرقه مثل کوره ها باید حداقل فاصله ای در نظر گرفته شود که بسته به نوع منبع نشتی و نوع منبع شعله فاصله ها متغیر هستند ( منابع نشتی را می توان به سه نوع کلی طبقه بندی کرد ، نشتی همیشگی ، نشتی محتمل به شکل منظم یا رندوم و نشتی غیر محتمل ).
2- کانالهای روباز فاضلاب یا تخلیه های مرتبط با فاضلاب های بسته نباید در معرض منابع جرقه باشند چون امکان تماس موارد اشتعال پذیر موجود در فاضلابهای صنعتی با جرقه و ایجاد آتش سوزی وجود دارد.
3- برای کوره هایی که با سوختهایی با گوگرد بالا کار می کنند و دودکشهای مشعل و زباله سوزها ( Incinerator) باید فضای کافی برای جلوگیری از انتشار مواد سمی در نظر گرفت.
4- مسیرهای فرار مناسب بخصوص در اطراف طرحهای پر مخاطره بسیار ضروری است.
5- راکتورهایی که امکان انجام واکنش مهار نشدنی دارند را باید با دیوارهای امنیتی از سایر نقاط جدا کرد.
6- تجهیزاتی که با ذرات ریز و گرد وغبار سروکار دارند مثل سیکلونها و مجاری مختلف عبور چنین موادی می توانند منبعی برای انفجار باشند که البته از سایر منابع انفجار ضعیف ترند ولی نباید نادیده گرفته شوند.
7- به دور بودن محل تخلیه های گازی از منابع جرقه باید توجه کرد و حتی تخلیه سیکلونها و خشک کن هایی که احتمال حضور گرد وغبار اشتعال پذیر دارند نیز از این قضیه مستثنی نیستند.
8- به روغن های به کار رفته در Mechanical Seal پمپها و دمای فلش آنها و دمای عملیاتی پمپ باید توجه کرد.
9- برای مواد خورنده باید تجهیزات ویژه ای در نظر گرفت که اشخاص و تجهیزات در معرض نشتی اینگونه مواد قرار نگیرند. فنداسیونها ، کف واحد ، راهروها و محل عبور ، سکوهای عملیاتی ، راه پله ها و محافظ آنها و تخلیه ها در واحدهایی که با مواد خورنده سروکار دارند باید به خوبی جانمایی شوند تا در صورت نشتی احتمالی خطری متوجه تجهیزات مذکور نباشد.
10-در لوله کشی های مواد سمی و اشتعال پذیر باید تا حد امکان از جوش به جای اتصالات پیچی و فلنجی استفاده کرد.
11-بهتر است در لوله کشی ، خطوط بخار در بیرونی ترین بخش قرار بگیرند و برای لوله های انتقال مایعات شیب کمی در نظر گرفت تا هنگامیکه در لوله ماده ای منتقل نمی شود ، مایعی نیز در لوله باقی نمانده و باعث مشکلات ایمنی ( از نظر آتش سوزی و نشت مواد سمی و اشتعال پذیر ) و خوردگی نشود.
12-محل نمونه گیری و یا باز و بسته کردن شیرهای دستی باید در سطح زمین و یا روی سکوهای مناسب باشد و در معرض نشتی از لوله ها و تجهیزات نباشد.
13-نردبانها باید به نحوی باشند که هنگام رفت و آمد از آنها روی شخص متوجه وسیله باشد و پشت به تجهیز بالا یا پایین نرود. همچنین نگهدارنده های نردبانها نیز نباید به سطح تجهیزاتی جوش داده شوند که دمای بالایی دارند.
14-اسناد همه تغییرات در واحدها و لوله کشی و تجهیزات باید به خوبی نگهداری شود و به روز باشد تا در هنگام ایجاد خطرات و یا تغییر در واحد مشکل کمتری وجود داشته باشد.
تاریخ : دوشنبه 90/8/16 | 11:26 صبح | نویسنده : مهندس سجاد شفیعی | نظرات ()