بازرسی مخازن تحت فشار --- سیستم کنترل کیفی

یک بازرس به تنهایی قادر به نظارت بر کلیه مراحل تولید نیست بلکه باید درون یک تیم کنترل کیفی که تقسیم وظایف بر اساس توانایی های آنها صورت گرفته ، قرار گیرد.

خوب تا اینجا منظور من از بازرس ، به طور کلی ناظر کنترل کیفی بود چه بازرس کارفرما یا بازرس کارگاه (پیمانکار).

در این قسمت میخواهم یک سیستم کنترل کیفی (Quality Management System) را طبق آنچه که در شرکتهای سازنده امریکایی(همچون ABS) به اجرا گذاشته میشود را توضیح دهم.

این سیستم کنترل کیفی شامل یک سری پرسنل ،اسناد ، مدارک و پروسیجر، استانداردهای مورد استفاده جهت طراحی ، ساخت و بازرسی و یک سری آزمونها و تستها می باشد که بطور خلاصه در ادامه مبحث هر کدام تشریح شده اند:

پرسنل مورد نیاز:

-         مدیر کنترل کیفیت

-         بازرسان کنترل کیفیت

-         بازرسان جوش

-         پرسنل تستهای غیر مخرب

دپارتمان کنترل کیفی بوسیله مدیر کنترل کیفیت رهبری شده که خود بوسیله بازرسان کنترل کیفیت ، بازرسان جوش و کنترل کننده های اطلاعات و مدارک همراهی می شود.

گروه بازرسان داخلی ، در حین ساخت بازرسی چشمی و ابعادی و دیگر مراحل بازرسی را به انجام می رسانند در حالی که تستهای غیر مخرب ممکن است توسط یک سازمان فرعی تایید شده (Qualified) انجام شود.

یکی از وظایف مدیر کنترل کیفی مرور مدارک تاییدیه و سوابق قبلی پرسنل NDT ( که مجاز بوده و دارای Level II یا III هستند ) می باشد.

در بعضی از سیستم های کنترل کیفی امکان دارد که یک شخص کار هر یک از بازرسان کنترل کیفی و بازرسان جوش را به تنهایی انجام دهد که در این صورت بازده این سیستم کمتر میشود.

در اکثر پروژه ها ممکن است مهندسین کنترل کیفی در کارگاه ساخت(workshop) و یا در محل نصب و احداث تجهیزات ساخته شده (on-site) حضور داشته باشند که در این صورت هر کدام جهت بهتر انجام شدن کار از نیروهای بازرسی کنترل کیفی و بازرسی جوش استفاده میکنند.

در ذیل چارت سازمانی دپارتمان کنترل کیفی را مشاهده میکنید.

شرح وظایف بازرسان کنترل کیفی و بازرسان جوش خود مبحث طولانی است و در این مقول بنده میخواهم که این مبحث را به شرح وظایف آنها در ساخت مخازن تحت فشار خلاصه نمایم.

انواع بازرسی های مربوط به ساخت مخازن تحت فشار را میتوان به موارد زیر خلاصه نمود:

-         مطالعه و مرور نقشه ها و دستورالعمل های تست

-         بازرسی مواد اولیه(ورق،فلنج،لوله،پیچ و مهره و ...)

-         بازرسی ابعادی(برش ورقهای فلزی)

-         بازرسی قبل از جوش(مونتاژ)، بازرسی لبه های اتصال

-         بازرسی چشمی جوش

-         بازرسی ابعادی AS-Built (ابعاد نهایی مخزن)

-         بازرسی سندبلاست و رنگ(Dry Film Thickness=DFT)

-         بازرسی قبل از تحویل نهایی مخزن

مدارک مورد نیاز که باید همیشه در دسترس بازرس کنترل کیفی باشد شامل موارد زیر میشود:

-         راهنمای QC

-         برنامه کاری QC (QC Plan)

-         چک لیست ها (فهرست بازبینی)

-         نقشه های ساخت(shop drawings)

-         نقشه های نقاط تستهای غیر مخرب(NDT Map)

-         دستورالعمل های تستها

-         Travelers (برگه ای جهت برچسب زدن به مواد که همراه مواد در پروسه تولید جابجا شده و شامل اطلاعات شماره آیتم و شماره سفارش و تعداد میباشد.)

-         دفتر ثبت صلاحیت جوشکاران

-         WPS , PQR (دستورالعمل جوشکاری)

-         دفتر ثبت بازرسی چشمی جوش

-          M.T.C(Material Test Certificate) یا برگه گواهینامه تست مواد

-         گزارشات NDT,DT

-         دفتر ثبت عملیات حرارتی

-         گزارشات تستهای نیوماتیک و هیدروستاتیک

-         دفتر ثبت ابعاد As-Built

-         M.D.R(Manufacturer’s Data Report)

نگران نباشید. تمام این موارد کاملا توضیح داده خواهد شد.

و اما استانداردها و کدهایی که باید در اختیار بازرس کنترل کیفی قرار داده شود شامل استانداردهای مربوط به طراحی و ساخت مخازن تحت فشار و استانداردهای جوشکاری و همچنین استانداردهای مواد میباشد که مشتمل بر موارد ذیل است:

-         ASME SEC II PARTS A,B,C & D (مشخصات مواد پایه و مواد مصرفی جوشکاری)

-         ASME SEC V (تستهای غیر مخرب)

-         ASME SEC VIII DIV 1 & 2 (استاندارد طراحی مخازن تحت فشار)

-         ASME SEC IX (دستورالعمل جوشکاری)

-         TEMA (استاندارد طراحی مبدلهای حرارتی)

-         API – 661 (استاندارد طراحی کولر ها و هیترهای هوا)

-         API – 650 (مخازن ذخیره)

-         API SPECIFICATION 5L (لوله های 5L)

-         API – 1104 (جوشکاری خطوط لوله)

-         AISC

-         JIS(FERROUS METALS SPECIFICATION)

-         BS – 5500 (ساخت مخازن تحت فشار)

-         BS – 5950

-         BS – 4360

-         BS – 729

-         DIN (MATERIAL SPECIFICATION)

-         AWS D 1.1

در اغلب پروژه ها به غیر از استانداردها ،مدارک و اسناد دیگری یافت میشود که اصولا با توجه به خصوصیات پروژه و موقعیت مکانی احداث تجهیزات آن تهیه می شود که به آن مشخصات پروژه یا Project Specification و یا به اختصار Spec میگویند.

یک بازرس باید استانداردها را بخوبی بداند و در صورت امکان آنرا تفسیر کند و قبل از ساخت، اسناد مربوط به مشخصات پروژه را کاملا مطالعه نماید

بازرسی مخازن تحت فشار: نقشه خوانی

نقشه خوانی:

یک بازرس باید بتواند براحتی یک نقشه را مطالعه کند و در طول ساخت آن را جهت کنترل بکار گیرد. بهترین کسی که می تواند عیوب نقشه را کشف کند بازرس است چرا که اغلب مهندسین طراح در دفاتر مهندسی مشغول طراحی هستند و کمتر به کارگاه ساخت سر میزنند.

اکثر مهندسین واحد نقشه کشی صنعتی را در دانشگاه گذرانده اند و با آن آشنایی کامل دارند.البته کسب مهارت در نقشه خوانی مستلزم تجربه در پروژه های ساخت است.

همانطور که میدانید یک نقشه دارای فرمت خاصی است که معمولا رعایت میشود .

جزئیات یک نقشه شامل موارد زیر میشود:

نام شرکت کارفرما

نام شرکت پیمانکار

نام شرکت سازنده

شماره سفارش خرید

عنوان نقشه

تعداد قطعات با شماره های آن

جداول لیست مواد و داده های طراحی

مراجع نقشه (اسنادی که در طراحی نقشه مخزن از آنها استفاده شده است.)

شماره رویژن (نسخه) نقشه به انضمام نام اشخاص طراح و تایید کنندگان آن(در صورت لزوم تاریخچه تمامی نسخه ها)

معمولا در نقشه های مربوط به مخازن تحت فشار یک نمای کلی وجود دارد و هر جا که لازم باشد جزئیات آن در همان نقشه یا صفحه دیگر آن آورده می شود. همچنین جهت سهولت در بازرسی جوش ،جدول مشخصات جوش و اتصالات در نقشه کلی درج میشود.

نکته : بازرسان جهت خواندن و تفسیر سیمبولها/ علائم اختصاری جوشکاری ها به استاندارد AWS A2.4 مراجعه نمایند. لینکهای مفید در این زمینه را در زیر ببینید.

http://www.aws.org/technical/errata/A2.4errata.pdf

http://www.engineersedge.com/weld/weld_symbols.htm

http://www.engineersedge.com/weld_design_menu.shtml

http://www.engineersedge.com/weld_symbol.htm