مواد دندانسازی (1)

مترجم : حبیب الله علیخانی
منبع : سایت راسخون



 

مواد دنداسازی ( dentatmeterials ) چه مواد هستند؟
هدف اصلی یک دندان پزشک بهبود وبازگردانی کیفیت زندگی بیماری است.این هدف می تواند بوسیله ی جلوگیری از بروز بیماری، کاستن درد، بهبود راندمان جویدن، افزایش سرعت آن و بهبود ظاهر فرد انجام شود.برای قرن ها توسعه وانتخاب مواد جایگزین برای دندان و مسائل زیست سازگار پذیری، عمر مفید ومسئله ی استقامت این مواد در محیط دهان، عمده ترین چالش ها درزمینه ی مواد دندانپزشکی (مواد دندانی) بود.علت پدید آمدن این چالش ها این بود که توقعات وخواسته های فراوانی از این مواد مورد نظر طراحان بود.
شکل 1 برشی شماتیک از شرایط سخت محیط دهانی و بافت نرم آن است .درشرایطی که محیط دهان سالم باشد. بخشی از دندان که درنزدیکی بافت لثه قرار دارد تاج بستر (clinical crown) وبخشی که زیر لثه قرار دارد. ریشه ی دندان نامیده می شود . تاج دندان بوسیله ی مواد خاصی لعاب کاری شده است. ریشه ی دندان نیز با سمنتوم (cementun) پوشیده شده است واین بخش شامل عاج دندان وبافت می شود که معمولاً دارای یک یا تعداد بیشتری کانال دندانی می شود. از لحاظ تاریخی، گسترده ی وسیعی از مواد به عنوان جایگزین تاج دندان و ریشه استفاده شده است. این مواد عبارتند از: دندان حیوانات، استخوان، دندان انسان، عاج فیل، صدف دریایی،سرامیک ها وفلزات. مواد ترمیمی مورد استفاده برای جایگزینی با بخش های ازبین رفتنی ساختار دندان به صورت آهسته و در طی چندین قرن توسعه یافتند.

چهار گروه از مواد که در صنعت دندانسازی امروزی استفاده می شوند عبارتند از : فلزات، سرامیک پلیمرها وکامپوزیت ها. با وجود پیشرفت های بوجود آمده درزمینه ی خواص فیزیکی این مواد ، هیچکدام از آنها به عنوان مواد دائمی کار نمی کنند. دندان پزشکان ومحققین علم مواد. این تحقیقات را در قرن بیست ویکم ادامه دادند تا بتواند مواد ترمیمی ایده آل بیابند. یک ماده ی ترمیمی ایده آل با ید ویژگی های زیر را دارا باشد:
1) زیست سازگار پذیر باشد.
2) بتواند پیوند دائمی باساختار دندانی ویا استخوان ایجاد کند.
3) ظاهری طبیعی داشته باشد. وبتواند با ساختار دندانی وسایر بافت های آشکار هم خوانی داشته باشد.
4) دارای خواصی شبیه به مینای دندان، عاج دندان وسایر بافت ها داشته باشد.
5) دارای قابلیتی باشد که بتواند ترمیم بافتی را به راه اندازد .وبتواند اجازه دهد که بافت های آسیب دیده دوباره ساخته شوند.
مواد دندانی ممکن است به صورت زیر طبقه بندی شوند: مواد ممانعت کننده (preventivematerials)، مواد ترمیمی (nestorative materials) یامواد کمکی (auxiliary materials) در زیر به توصیف آنها می پردازیم:
1) مواد دندانی ممانعت کننده :
این مواد شامل پرکننده های سوراخ ها وشکاف ها ، عوامل پرکننده ی ضد نشت، موادی که در اصل برای خاصیت ضد باکتری یابی شان استفاده می شوند، موادترمیمی، سیمان ها ، لایی ها و مواد پایه که دراصل به خاطر آزادکردن فلئور استفاده می شوند، کلرو کلرو هگزیدین (chlorohexidine) یا سایر عوامل درمانی که برای جلوگیری وکاهش دردهای دندانی استفاده می شوند، در جدول 1 انواع مواد ممانعت کننده، کاربردهایشان و دوام بالقوه ی آنها آورده شده است.

در برخی موارد یک ماده ی ممانعت کننده ممکن است به عنوان یک ماده ی ترمیمی استفاده شود.این استفاده شدن ممکن است درکاربردهای کوتاه مدت (بیش از چند ماه)، بازمان متوسط (یک تا چهار سال) ویا درکاربردی با زمان زیاد (5 سال یا بیشتر) باشد. مواد ترمیم کننده ی دندانی که دارای دوام کمتر هستند. نیز ممکن است دراستفاده های کوتاه مدت (موقت) استفاده شوند. همچنین ممکن است از این مواد برای کاربردهایی که نیازمند دوام متوسط و یا طولانی مدت هستند نیز اسفتاده شود. برای مثال مواد ترمیم کننده ای که شامل فلوراید نیستند. را برای بیمارانی که دارای ریسک پوکی استخوان کمی هستند. استفاده کرد.
2) مواد دندانی مرمیم کننده :
این گروه شامل تمام ترکیبات مصنوعی می شود که می توان از آنها برای تعمیر وجایگزینی ساختار دندانی استفاده کرد. این گروه شامل موارد زیر می شود. پرایمرها (primers)، عوامل اتصال دهنده ، آستری ها (liners)، مواد بر پایه ی سیمان ، آمالگلام ها (amalgams: آلیاژ جیوه با چند فلز دیگر که برای پرکردن دندان و آینه سازی به کار می رود)، کامپوزیت های زرینی، کوپلیمرها، یونومرهای هیبریدی (hybrid ionomers)، فلزات ریختگی (cast Metals )، سرامیک -فلزها (Metal - ceramics) ، سرامیک ها (Ceramics) ، پلیمرهای مورد استفاده درساخت دندان مصنوعی (denture polymer). این مواد را همچنین می توان به نحوه ای طراحی کرد که دارای وسایل رسانش کنترل شده باشند. وبدین وسیله بتوان عوامل درمانی یا تشخیصی را در بدن رها ساخت. مواد ترمیم کنده ممکن است برای اهداف کوتاه مدت یا موقت استفاده شوند. (مانند سیمان های موقت، تاج موقت و رزین های پیوند دهنده) همچنین می توان از این مواد برای کاربردهای طولانی مدت استفاده کرد. (مانند عوامل اتصال دهنده عاج دندان، انیلی ها (inlays)، آنلی ها (onlays) ، تاج ، دندان های مصنوعی قابل جدا شدن، دندان های مصنوعی فیکس شده و کاربردهای ارتودنسی)
مواد ترمیمی خود به دو گروه مواد ترمیمی مستقیم ( direct restorative materials ) ومواد ترمیمی غیر مستقیم ( indirect restorative materials) تقسیم می شوند. این تقسیم بندی براساس نحوه ی استفاده از آنها انجام شده است. درحالت اول این مواد به طور مستقیم با بافت دهان ودندان درتماس اند. ولی درحالت دوم به صورت مستقیم با مخاط دهان درتماس نیستند.
3) مواد دندانی کمکی موادی هستند که درفرآیند تولید پروتزهای دندانی استفاده می شوند.در واقع این مواد به عنوان جزئی از پروتز نیستند وتنها موادی کمکی هستند.این مواد عبارتند از: محلول های اچ کننده ی اسیدی، مواد قالب گیری، مواد مورد استفاده در ساخت قالب و مدل، واکس های اکریلیک مورد استفاده درنشانه گذاری و سینی های پرداخت، رزین های اکریلیک برای کاربردهای حفاظتی و ساینده های پولیش دهنده و روتوش کننده.
مواد ترمیم کننده ی موقت یک زیرگروه از مواد ترمیم کننده هستند که برای کاربردهایی با مدت متوسط وطولانی استفاده نمی شوند. مثال هایی از این نوع مواد عبارتند از:
سیمان های موقت مورد استفاده ازدرزگیری، سیمان های موقت یا سایر مواد ترمیم کننده که به عنوان پرکننده مصرف می شوند، سیم های ارتودنسی و رزین های اکریلیک مورد استفاده برای تاج ها، اینلی ها ، آنلی های موقت ودندان های مصنوعی نیمه فیکس شده .
منبع انگلیسی مقاله : Dental Materials /Kenneth J.anusavice
ادامه دارد...