درمان با شوک الکتریکی یا برق گذاشتن

الکتروشوک درمانی که برای بسیاری از بیماران روانی نویدبخش بهبودی چشمگیر و فوری است، گاهی به دلیل نام خود، ترس های ناموجهی در ذهن بیمار یا اطرافیان او پدید می آورد.اساس این درمان عبارت است از گذراندن جریان الکتریکی کوتاه مدتی بین دو ناحیه از جمجمه (معمولاً دو سوی پیشانی)که در صورت تکرار برای شش تا دوازده بار در طول چند هفته (معمولاً شش هفته)، می تواند تغییر مثبت و طولانی در برخی بیماری های شدید روانی ایجاد کند.
این نوع درمان در شکل اولیه خود سابقه ای 60 ساله دارد.در زمان های دور که به صورت ابتدایی انجام می گرفت، تشنج هایی شبیه به صرع پدید می آورد که برای بیمار خوشایند نبود اما اکنون ده ها سال است که با استفاده از داروهای بی هوشی کوتاه مدت وداروهای شل کننده ماهیچه ها، تشنجی در کار نیست و بیمار هیچ چیز ناخوشایندی از جریان درمان احساس نمی کند.روش درمانی الکتروشوک در درجه نخست، درمان انتخابی برای بیماری افسردگی شدید، همراه با فکر خودشکی است.برخی از نشانه ها، پیش بینی کننده پاسخ خوب بیمار به الکترو شوک است، از جمله عزت نفس پایین، احساس بی ارزشی، احساس درماندگی، بی اشتهایی، یبوست، کاهش میل جنسی، برخاستن زود هنگام در صبح و ناتوانی در به خواب رفتن مجدد.این نشانه ها که حاکی از شدت افسردگی بوده، در عین حال نماینده اثر مثبت این نوع درمان است.
در بیماری مانیا که باحالت سرخوشی، پرحرفی، پرتحرکی بیمارگونه و رفتارهای مهارنشدنی همراه است، برای کنترل یا تعدیل رفتار بیش از حد هیجانی و بی قرار، می توان از الکتروشوک استفاده کرد.در اسکیزوفرنیا (روان-گسیختگی)، درمان با الکتروشوک در حالت های بهت یا هیجان زدگی که درنوع کاتاتونیک اسکیزوفرنیا ملاحظه می شود،توصیه می گردد و اثرسریع و نجات بخشی دارد.دردیگرانواع اسکیزوفرنیا هم در صورتی که بیمار فرد جوانی باشد که بیش از یک سال از آغاز بیماری او نمی گذرد، این درمان می تواند موجب بهبود سریع گردد.باید دانست که الکتروشوک ضمن اینکه موارد استفاده دیگری نیز در درمان بیماری های روانی و مغز و اعصاب دارد، اما چاره همه اختلالات روانی نیست.برای نمونه این نوع درمان در اختلالات شخصیتی، روان نژندی ها (بیماری های خفیف روانی)، اعتیاد، انحراف جنسی و بزهکاری ناشی از اختلالات شخصیتی مفید نیست.با وجود همه نتایج مثبت و عوارض بسیار ناچیز این درمان به نظر می رسد که بسیاری ازمردم به علل گوناگون ازالکتروشوک می ترسند و اصولاً واژه های شوک و الکتریسیته،ترس های نامعقولی را درذهن عموم برمی انگیزد.به هر حال واقعیت این است که اگر بیمار روانی دچار افسردگی شدید، بی درنگ تحت درمان با الکتروشوک قرار نگیرد، ممکن است دست به خودکشی بزند و یا ممکن است به دیگران صدمه بزند.هم چنین بیمار کاتاتونیک دچار بهت، ممکن است آن اندازه از خوردن غذا خودداری کند که بمیرد و یا بیمار کاتاتونیک هیجانی ممکن است در اثر تحرک بی وقفه دچار فرسودگی جسمی شود و از بین برود.البته دارو هم در این موارد مفید است اما تا زمانی که دارو تأثیر کند یک تا 2 هفته طول می کشد و این زمان خطرناکی است که اگر با الکتروشوک کوتاه شود، به نفع بیمار و اطرافیان او خواهد بود.تصمیم برای پیشنهاد الکتروشوک به یک بیمار یا بستگان او، هم چون دیگر توصیه های درمانی باید بر پایه گزینش های درمانی و نیز سود و خطر احتمالی باشد.جایگزینی های اصلی الکتروشوک معمولاً درمان دارویی و روان درمانی است که هر یک از آنها خطرات و منافع خود را دارند.

ممنوعیت های شوک درمانی

ممنوعیت مطلق استفاده ازالکتروشوک محدود می شود به این موارد:افزایش فشار داخلی جمجمه یا هر ضایعه فضا گیری مغزی وانفارکتوس جدید میوکارد.البته الکتروشوک عوارضی هم دارد، اما در برابر منافع حاصل از استفاده به جا از آن، این عوارض وزنی ندارد.در رابطه با عوارض آن، از جمله باید اشاره کرد به حالت های فراموشی با گیجی و منگی موقت و خفیف که در معدودی از بیماران ملاحظه می شود اما تا حداکثر شش هفته رفع می گردد.برای درمان افسردگی معمولاً به 6 تا 12 جلسه الکتروشوک نیاز هست.وضعیت های هیجان زدگی شدید از جمله مانیا و کاتاتونیا عموماً به 8 تا 16 جلسه درمان پاسخ می دهند.در مورد بی خطر بودن الکتروشوک باید اشاره کرد به اینکه چندی پیش در یک مجله معتبر پزشکی به بانویی اشاره شده بود که به علت کیفیت مزمن بیماری خود که هیچ دارویی بر آن موثر نبود، در طول نزدیک به 50 سال، 1200 جلسه الکتروشوک برای او انجام شده بود و به عنوان یک شهروند فعال و به خوبی به زندگی ادامه داده در 95 سالگی در اثر کهولت سن از دنیا رفته بود.درمان با الکتروشوک می تواند درمان برگزیده برای زنان افسرده بارداری باشد که نیازمند درمان هستند و در ضمن نمی توانند از دارو استفاده کنند.در واقع الکتروشوک نه یک نوشداروست، نه یک روش شکنجه قرون وسطایی، اما در صورت کاربرد منطقی، یک روش مهم درمان در روان پزشکی است که بسیاری از اوقات نجات بخش زندگی خواهد بود و عموماً بهبود چشمگیر پدید می آورد.
منبع:نوآور شماره