کودین
به روایت کربلایی عبدالحسین رضایی ـ کربلایی علیبرز کریمی
آخرین روستای «کامفیروز» که درانتهای «تنگ شول» قرار گرفته است «کودین» نام دارد، آن را «کوه دین» و «کوه دیم» نیز گفتهاند. گویا مردمانی درآن جا ساکن هستند که " دین شان مانند کوه استوار و پا برجاست ". «کودین» مانند «شول» یک روستای قدیمی است، میگویند درخت گردوی در آن جا وجود دارد که هیچ کس نمیداند چه زمانی کاشته شده است، مردم «کودین» نسل اندر نسل از آن استفاده کرده و هیچ کس یاد نمیدهد که چه کسی آن را کاشته است. این درخت گردو موسوم به " گردوی پیرزنی " بود که به محمد امین کودینی واگذار گردید . صنعت سنگ تراشی درروستای کودین رونقی گسترده داشته، چنان که آن روستا هم اکنون آکنده از سنگهای تراشیده به روشهای 300 - 400 سال قبل است، چنین سنگ تراشیها در روستاهای «لیرمنجان» و «پالنگری» کهنه وجود داشته. این سنگ ها به نامهای سنگ کُروش، سنگ جوقن، سنگ دِنگه، سنگ آسیاب، سنگ کوزه، سنگ قبر یادمی شود. در این محل حوض سنگی نیززیاد وجود دارد. هر یک از آن سنگ ها کاربرد و مورداستعمال خاص خود راداشته است، با سنگ کروش دوشابانگورمیگرفتند و روغن میکشیدند، با سنگ جوقن حبوبات را میکوفتند، در میان سنگ کوزه آرد نگه داری میکردند... میگویند در محل قبرستان قدیمی «کودین» قبری بود به نام شیخ حاجی محمد که سنگ تراشیهای بسیار زیبا داشت، در سالهای اخیر آن سنگ ها مفقود شده است. درکودین قبرگبری هم وجود داشته که اکنون نابود شده است . قلعه ی «کودین» تا کنون چندین بار تخریب شده، دوباره در جای خود ساخته شده است. «کودینی» ها درست مانند «پالنگرینی ها» مدعی هستند که زمانی «شهرکودین» آن قدر وسعت داشته که یک رأس کهره از قلعه ی نادری شروع کرده، بام به بام رفته تا به نقطه ی به نام «خواجه شیخ محمد» رسیده است. میگویند ازنقطه ی معروف به " تنگ آسیاب " تا " قلعه ی عبداللّهی " سراسر شهر وآبادی بوده، ولی دراثر اختلاف ودعوی محلی که روی میدهد، همه فراری شدند وبه هر طرف رفتند مردم «کودین» درست مانند مردم پالنگری مدعی هستندکه روزگاری تمام کوههای اطراف «کودین» کلا پوشیده ازدرختان انگور دیم بوده است که دوشاب آن را با سنگ کروش میگرفتند. در همان زمان شکار کوهی نیزآن قدر فراوان بوده که به داخل روستا میآمدهاست. بدین ترتیب بین فرهنگ و فلکلور کودینیها با پالنگرینیها مشابهات نزدیک وجود دارد، علاوه برمیراث سنگ تراشیهای هر دو روستا و کهره ی که از کجا تابه کجا رفت، در «پالنگری» قصهی عاشقانه ی «نجما و سمنبر» شکل گرفته، در «کودین» حکایت سقط شدن اسب نادر شاه ساخته شده است. گویا نادر شاه در زمان خود از خوانین وحکام گردن کلفت «کودین» بوده که برای خود حکومت و سلطنت داشته، وقتی که اسب او سقط میکند، همه ی رعیت متحیر میمانند که چگونه خبرآن را به نادر شاه اطلاع دهند. دراین مورد داستان پردازی شده واشعاری عامیانه سروده شده است . توجه عمیق به زور بازو و افسانه ی «قدرت وقدرت مندی» ازدیگر عناصر فلکلوریک مردم کودین میباشد: میگویند دراین محل شخصی به نام امان اللّه زندگی میکرد که فوق العاده قدرت مند بودهاست، اودریک مورد، سنگ دِنگه ی (برنج کوبی) راکه 21 من وزن داشته، یک تنه ازباغ نو تاخرم مکان برای شخصی به نام احمد خرم مکانی آورده بوده، امان اللّه این سنگ را چنان زیر بغل خود گرفته بوده که درطول راه، همراهان متوجه نشدند که اوباردارد، وقتی که به اتفاق هم به خرم مکان رسیدند وامان اللّه سنگ را به زمین گذاشت، فهمیدند که اوچه کرده است. ازدیگر مردان قدرت مند کودین مرحوم زیادخان بوده که هم قدرتی فوق العاده داشته، هم میرشکار زرنگ بوده است. اوبارها درکوها باخرس نبرد کرد، وهربارخرس راشکست داد . مالکین کودین همان مالکین «شولگپ» و «شول بزی» بودهاند، سرنوشتآن روستاها به کودین هم ساری است، کدخداهای «کودین» عبارت بودند از حاج ولی، حاج کریم و مشهد ی شیر علی. آنها مردان درست کاروباایمان بوند ودرامور دین ورعیت کوشابودهاند، چنان که «کودین» از سابق دارای مسجد و حمام و مدرسه بوده است . «کودین» مانند «شول» منبع مهاجرتهای آدمیان زیاد بود ه است. روستاهای خواجه، لیرمنجان، خرم مکان ومشهد بیلودر «کامفیروز»، وسوتولون، علی آباد و سراب دربیضا پذیرای کودینی های زیادی هستند، هم چنین در قلعه نوابرج ونواحی بویراحمد، یاسوج ومرکز شیراز جمعیت زیادی ازمردم کودین زندگی میکنند . امروزه روستای «کودین» حدود 80 خانوار جمعیت دارد، شاید بتوان آن را یکی از ثروت مند ترین و مرفه ترین روستاهای «کامفیروز» خواند، مردم آن جا زندگی آرام و به دور از هر نوع دغدغه دارند. به نظر نمیرسد چیزی کم داشته باشند. محصولات آن روستا عبارتند از فراوردههای باغی و زراعی شامل: جو، گندم، عدس، لوبیا، نخود، عسل، ذرت، باقلا، سپیدار. ونگه داری دامهای سبک وسنگین، صنعت قالی بافی دراین روستا رواج داشته، لکن اکنون کم کم متروک میشود . روستای «کودین» دارای 5 قبرستان تاریخی میباشد. ساکنین این روستا مانند مردم «پالنگری» اصل کودینی محسوب میشوند، گرچه روایت ضعیفی وجود دارد که اصل آن ها از «ده گردوی بختیاری» هستند، ولی مدارکی برای اثبات این مطلب وجود ندارد، با این وجود به بنکوهای تقسیم میشوند که عمده ی آنها 3 بنکوی: رمضانی، صادقی ومحمد زمانی هستند. به بنکوی رمضانی، به دلیل داشتن گوسفندان زیاد " رمه دانی " هم گفته شده است. یک نمونه از نسب نامه ی رمضانیها چنین است: علی عسکر، امید علی، کربلایی عبدالحسین، خوشیار، براتعلی، علی عسکر... رمضان = رمه دان. درهمین کودین زندگی میکرده است . از بنکوی صادقی: برزو، سعدی خان، قاسم خان، بابا خان، حسن خان... صادق... درهمین کودین زندگی میکرده است . ازبنکوی محمد زمانی: سعید، احمدخان، آقا یار، محمد یار، ساتیار، شاه مراد، ندیم... محمد زمان...درهمین کودین زندگی میکرده است .
گیاهان کوهی اطراف «کودین» عبارتند از: آویشن، چاوک، بلهر، کنگر، موسیر، تره، بن سرخ، ریواس، کمه ، جاشیر، بلوط، بنه ، ارژن، کاسنی، لیزک... میگویند حتی این روزها نیز شکار وحیوانات وحشی مانند بز کوهی، خرگوش، روباه، گربه ی کوهی، گرگ، خرس، گراز... در کوهای اطراف «کودین» وجود دارند .