همه ما صبح ها برای بیدار شدن احتیاج به کمک داریم. برای بعضی ها صدای بلند زنگ ساعت می تواند مفید باشد و بعضی دیگر هم تا یک فنجان بزرگ قهوه غلیظ ننوشند، نمی توانند خود را از بستر گرم و نرم رختخواب خود رها کنند. تقریبا 62 درصد از مردم بین 15 دقیقه تا یک ساعت، زمان احتیاج دارند تا به طور کامل هوشیاری خود را به دست بیاورند و آماده انجام کارهای روزانه شوند. اما چرا اینگونه است؟ ما سعی کردیم با کمک تعدادی از بهترین متخصصان علوم خواب به این سوال پاسخ دهیم که چرا برای تعدادی از مردم بیدار شدن از خواب سخت ترین کار جهان است و چگونه می توانید با انجام تغییرات بسیار ساده این سختی را کم کنید.

? چرا نمی خواهم از رختخواب خارج شوم؟

اگر شما هم هنگام صبح با سختی از خواب بیدار می شوید و با تمام وجود آرزو می کنید که کاش یک ساعت دیگر می توانستید در تختخواب خود بخوابید، باید به دنبال 2 دلیل اصلی بگردید.

1) در مرحله اول به احتمال بسیار زیاد دچار کمبود خواب هستید و در طول شب گذشته کمتر از میزان توصیه شده توسط کارشناسان یعنی بین 7 تا 8 ساعت خوابیده اید.

2) دلیل دوم هم می تواند به هم خوردن ریتم طبیعی بدن شما باشد. بدن انسان به شدت به یکنواختی و برنامه ریزی علاقه دارد. علت بسیاری از خستگی ها هنگام صبح این است که ما برای خواب خود برنامه مشخصی نداریم.

یعنی در ساعت مشخصی به رختخواب نمی رویم و در زمان مشخصی هم از خواب بیدار نمی شویم. این در حالی است که بدن انسان یک ساعت طبیعی بسیار دقیق دارد که از چند ساعت قبل از بیدار شدن به تدریج بدن را برای این کار آماده می کند. این حالت را می توان با روشن شدن کامپیوتر مقایسه کرد. زمانی که دکمه روشن شدن کامپیوتر خود را فشار می دهید برای مدتی صداهایی از داخل آن می شنوید.

سرانجام زمانی که کامپیوتر مراحل آماده سازی خود را طی کرد، تصویر ویندوز روی مانیتور نمایش داده می شود. بدن انسان هم هنگام بیدار شدن شرایطی مشابه با این کامپیوتر دارد و اگر مراحل آماده سازی به درستی انجام نشود آن گاه کسالت، خستگی، خواب آلودگی و حتی بیماری به سراغ فرد می آید.

از چند ساعت قبل از بیدار شدن خواب انسان سبک تر می شود، دمای بدن به تدریج بالا می رود و هورمون هایی مانند هورمون استرس در بدن تزریق می شوند که انرژی لازم را برای بیدار شدن از خواب فراهم می کنند. اما اگر خوابیدن و بیدار شدن شما نظم خاصی نداشته باشد، بدن نمی تواند زمان بیدارشدن را تخمین بزند و مراحل آماده سازی به درستی انجام نمی شود.

البته اگر تا کنون خواب منظمی نداشته اید، خیلی نگران نباشید زیرا به راحتی می توان ساعت داخلی بدن را تنظیم کرد. اگر هر شب در یک ساعت مشخص به رختخواب بروید و زنگ ساعت کنار تخت تان را حتی در روزهای تعطیل روی یک ساعت مشخص تنظیم کنید بعد از چند هفته بدن شما تنظیم می شود و مانند ساعت کار می کند.

دقیقا به همین دلیل است که بعضی از مردم همیشه 5 دقیقه قبل از به صدا درآمدن زنگ ساعت از خواب بیدار می شوند. فعالیت های بیولوژیکی در این افراد به خوبی تنظیم شده است و بدن آن ها درست راس ساعت مشخص از خواب بیدار می شود.

? دوباره نخوابید!

تقریبا همه ما بعد از شنیدن صدای زنگ ساعت، دکمه روی آن را فشار می دهیم تا بتوانیم بین 10تا 20دقیقه دیگر بخوابیم اما به اعتقاد کارشناسان، این بدترین کاری است که می توان انجام داد. علت این موضوع را باید در نیاز بدن به ساعات قبل از بیداری جست وجو کرد که در آن ما برای بیدار شدن از خواب آماده می شویم. در حین ساعات آماده سازی خواب انسان سبک تر می شود تا بتواند راحت تر از خواب بلند شود اما اگر شما بعد از بیدار شدن،دوباره بخوابید، ممکن است خواب شما عمیق شده و باز هم به مراحل قبل از آماده سازی بازگردید. همان طور که می دانید قرار نیست حین خواب عمیق از خواب بیدار شوید بلکه خواب شما باید به تدریج سبک شده و سپس در مرحله آخر آماده سازی چشمان خود را باز کنید.

? کله سحر، مواظب باشید

تغییر حالت از خواب به بیداری وضعیت بسیار استرس زا و پرفشاری را برای بدن فراهم می کند. با این که شما هنگام خواب کاملا بی حرکت و آرام هستید اما تغییرات زیادی در بدن شما در حال رخ دادن است. برای مثال دمای بدن تان به تدریج کاهش پیدا می کند و فشار خون تان کم می شود. زمانی که فردی بیدار می شود، بدن او به طور ناگهانی احتیاج به فعالیت بیشتری دارد. به همین دلیل قلب باید شدیدتر از قبل شروع به کار کند و جریان خون در بدن سرعت بگیرد. در حقیقت بدن برای آن که خود را با این تغییرات وفق دهد احتیاج به زمان دارد و درست به همین دلیل است که اکثر حملات قلبی هنگام صبح رخ می دهند. اگر یک لخته کوچک در رگ های خونی شما قرار گرفته باشد، افزایش فشار خون بعد از بیداری ممکن است باعث حرکت آن به بخش های حساس شده و خطر ابتلا به سکته مغزی یا حمله قلبی را افزایش دهد.

? بگذارید بچه های تان بخوابند

چرا بعضی از نوجوانان با تمام وجودشان می خواهند تا قبل از ظهر در رختخواب خود باشند؟ پدر و مادرها نباید فرزندان خود را تنبل فرض کنند بلکه باید بدانند که فرزندان آن ها واقعا در این سنین احتیاج به خواب بیشتر دارند. در بدن آن ها تغییرات فیزیکی، هورمونی و احساسی بسیاری در حال انجام است و با خوابیدن سعی می کنند خود را با این تغییرات وفق دهند. ترشح هورمون های جنسی مانند تستوسترون و پروژسترون در دوران بلوغ افزایش پیدا می کند که می تواند تنظیم ساعت طبیعی بدن را به هم بزند. خوابیدن هنگام صبح نه تنها نشانه تنبلی نوجوانان به حساب نمی آید بلکه کارایی دانش آموزان در مدرسه را بیشتر می کند و باعث می شود آن ها نمرات بهتری کسب کنند. چندی پیش دانشمندان تحقیقاتی انجام دادند و متوجه شدند، دانش آموزان مدارسی که ساعت کاری آن ها از 10 صبح آغاز می شود، عملکرد بسیار بهتری دارند و نمرات بالاتری کسب می کنند. خواب خوب قدرت تمرکز، یادگیری و حافظه انسان را افزایش می دهد و باعث می شود مهارت های دانش آموزان در دروسی مانند ریاضیات بیشتر شود.

? بعضی ها جغدند، بعضی ها مرغ

تقریبا 10 درصد از مردم خوابی مشابه با مرغ و خروس دارند. آن ها خیلی زود به رختخواب می روند و صبح ها هم زود از خواب بیدار می شوند. بعضی دیگر هم مانند جغدها زندگی می کنند و دوست دارند تا ساعت ها بعد از نیمه شب بیدار بمانند و صبح روز بعد با ساعت زندگی خانه خود کلنجار بروند. بقیه مردم هم حالتی بینابین دارند و رفتارهایی حد وسط این دو گروه از خود نشان می دهند. بعضی از مردم اصولا برای زندگی صبح آفریده نشده اند. آن ها هنگام صبح احساس گیجی، کندی، بداخلاقی و کم تحرکی دارند که این حالت ها می تواند تا 2ساعت و حتی بیشتر ادامه پیدا کند. اما بعضی دیگر مانند فنر از رختخواب خود بلند می شوند و سراغ کارهای خود می روند. دانشمندان معتقدند، این تفاوت ها کاملا کار ژنتیک است و شما می توانید مشابه آن ها را در بین پدر و مادرها و فرزندان آن ها ببینید. ایده آل ترین حالت برای هر شخص این است که بتواند زندگی و کار خود را با این خصوصیات ژنتیک تنظیم کند. برای مثال افرادی که خواب شان مانند جغدهاست در مشاغلی مانند نگهبانی در شب، پرستاری، پذیرش هتل ها و مانند آن ها موفق تر هستند و در عوض گروه دیگر باید به دنبال مشاغلی باشند که صبح زود آغاز می شوند.

? آفتاب را فراموش نکنید

تقریبا همه انسان ها روز فعال هستند. این بدان معناست که آنها هنگام شب می خوابند و هنگام روز به کار و فعالیت می پردازند. همه ما یک سیستم تنظیم کننده 24 ساعته داریم که احساس خواب آلودگی یا شادابی و فعالیت را در بدن ما تنظیم می کند. به طور طبیعی این سیستم براساس طلوع و غروب آفتاب تنظیم می شود. گیرنده های حساس نوری که در داخل چشم انسان قرار گرفته اند به طور مرتب پیام هایی را به مغز و ساعت بدن می فرستند تا آن را تنظیم کنند. در نهایت شگفتی این سلول ها حتی در افراد نابینا هم فعال هستند. به همین دلیل است که افراد نابینا هم می توانند ساعت بدن خود را تنظیم کنند و هنگام پایان یافتن روز احساس خستگی به سراغ آن ها هم می آید. اگر شما هم مانند بسیاری دیگر از مردم هنگام خوابیدن یا بیدار شدن مشکل دارید، ضروری است که زمانی از روز خود را در بیرون از خانه سپری کنید. زمانی که شما به نور خورشید نگاه می کنید، درست مانند آن است که بدن تان به یک ساعت دیواری نگاه می کند تا کارهای روزانه خود را تنظیم کند. در حقیقت ساعت بدن می تواند با نگاه کردن به نور آفتاب خود را با وقت محلی منطقه ای که شما در آن به سر می برید تنظیم کند. حال می توان توضیح داد که چرا بدن شما بعد از وارد شدن به یک کشور دیگر به راحتی خود را با ساعت آن جا تنظیم می کند و حتی با وجود اختلاف ساعت، شما در آن کشور هم راس ساعتی که به آن عادت کرده اید از خواب بیدار می شوید. یکی از مشکلات زندگی امروزی این است که بسیاری از ما به اندازه کافی از نور خورشید بهره نمی گیریم. به خصوص در فصل زمستان مجبورید در تاریکی از خواب بیدار شده و به سرکار بروید. تعداد زیادی از ما با مترو به سر کار می رویم و در محیط کار نیز تا تاریک شدن هوا در یک اتاق به سر می بریم. هنگام شب هم در تاریکی به خانه باز می گردیم و به این ترتیب فقط چند دقیقه در معرض نور خورشید قرار می گیریم. همین موضوع باعث کاهش ساعت خواب به خصوص در افراد مسن تر می شود. برای آن که بدن بتواند خود را تنظیم کند، شما هر روز باید حداقل بین یک تا 2 ساعت در معرض نور خورشید باشید.

منبع:مجله زندگی ایده آل