تمدن قدیمی نازکا و خطوط و دخمه‌های پر پیچ و خم و اسرار آمیز بیابانی ساخته شده در زمان آن‌ها
خطوطِ معروفِ ترسیم شده‌ی کنده کاری شده در فلات نازکا در هزار و پانصد سال قبل، در بر دارنده‌ی معماهایی است. به اعتقاد محققین، حداقل، یکی از آن‌ها یک دخمه‌ی پر پیچ و خم است.
کلایو راگلس، یک ستاره-باستان شناس در دانشگاه لینچستر انگلستان است که با پیاده رَویِ خود، این دخمه‌ی پر پیچ و خم را کشف کرد، که مسیری منفرد به داخل و به بیرون از یک تپه‌ی خاکی با یک سری از پیچ و تاب‌های غیر منظم در امتداد سطحی است که در بر می‌گیرد و طول آن چهار و چهار دهم کیلومتر است. از روی زمین، تنها اندکی از این دخمه، حتی هنگامی که با طمأنینه در آن قدم بزنیم، قابل رؤیت است. از آسمان، مشکل می‌توان آرایه‌ی خطوط منظره را به عنوان یک هویتِ به هم پیوسته تشخیص داد.

توضیح شکل: یک منظره‌ی هوایی، قسمتی از آن چه را که محققین به عنوان یک دخمه‌ی پر پیچ و خمِ عظیم توصیف می‌کنند نشان می‌دهد، که شامل یک گذرگاهِ مارپیچی (در کادرِ قرمز) می‌شود که بر روی سطح یک بیابان در پرو در حول و حوش هزار و پانصد سال پیش توسط وابستگان به فرهنگ نازکا کنده کاری شد.
در شماره‌ی دسامبر مجله‌ی «عهد عتیق»، راگلس و دانشمند زمین شناسی به نام نیکولز ساندرز از دانشگاه بریستول انگلستان به توصیف و ترسیم آن چه آن‌ها یک دخمه‌ی پر پیچ و خمِ به دقت طراحی شده از فرهنگ نازکای باستانی نامیدند پرداختند. تمدن نازکا در سواحل جنوبی پرو از دو هزار و صد تا هزار و سی‌صد سال قبل شکوفا شد. راگلس می‌گوید: «این دخمه برای قدم زدن، نه دیدن، پر پیچ و خم است. عنصر شگفتی، در تجربه‌ی راه رفتن در دخمه‌ی پر پیچ و خم نازکا قطعیت خود را پیدا نمود.»
آن‌ها که مسیر بیابان را طی کردند مواجه با پانزده گوشه‌ی تیز شدند که ایشان را به دنباله‌هایی رهنمون شدند در حالی که آن‌ها را نسبت به یک تپه‌ی بزرگ دور و نزدیک می‌کرد. قدم زنندگان، سپس یک دور در مسیرِ این دنباله‌ها راه رفتند و به مذاکره برای دو دور دیگر، قبل از ورود به گذرگاه مارپیچی که مسیری حداقل شصت متری را از نقطه‌ی شروع بر آن‌ها تحمیل کرده بود پرداختند. این پیاده‌رَویِ دُوری احتمالاً تقریباً یک ساعت برای اتمام خود وقت می‌گرفت.
راگلس پیشنهاد می‌کند که مردم به تنهایی یا در یک صف پشت سر هم در این کوچه‌ی خاکی باریک راه‌پیمایی می‌کردند. این که کم‌ترین آسیب به سنگ‌هایی که مسیر را پوشانده است وارد آمده است نشان می‌دهد که کسانی که در این دخمه‌ی پر پیچ و خم پیاده رَوی می‌کردند با احتیاط و گام‌های بلند قدم می‌زدند و این که زائران مذهبی که به طور دوره‌ای فلات را در مسیرشان برای رسیدن به مراکز تشریفات مذهبیِ نزدیکِ این محل طی می‌کردند مسیرشان را به گونه‌ای انتخاب می‌کردند که از این دخمه‌ی پر پیچ و خم دور باشند.
راگلس و ساندرز، این مسیر دُوری را در چندین بخش کوچک که توسط باران شسته شده بود باز سازی کردند. این کارِ میدانی که از سال 2007 تا 2011 میلادی به طول انجامید منجر به ایجاد نقشه‌ای از کل این دخمه‌ی پر پیچ و خم شد. راگلس می‌گوید راهی برای این که بدانیم این دخمه چگونه مورد استفاده قرار می‌گرفته است وجود ندارد. شمن‌ها یا زائران می‌توانستند در دنباله‌های خدعه آمیزی در سفرهای روحانیشان راه طی کرده باشند. یا که این مسیر برای خدایان نازکا کنار گذاشته شده بود.
قبلاً پیشنهاد شده است که خط نازکا و طرح‌های حیوانی که هزار و سی و شش کیلومتر مربع از سطح بیابان را پوشانده است نماینده‌ی صورت‌های فلکی، پایگاه‌های تشریفات مذهبی به منظور طلب باران از خدایان، و در بدترین حالتِ اشتهار، باندهای فرود برای سفینه‌های فضاییِ مسافران فرا زمینی بوده است.
در سال دو هزار میلادی یک باستان-ستاره شناس به نام آنتونی اَوِنی از دانشگاه کولگِیت در همیلتونِ نیویورک پیشنهاد کرد که برخی از خطوط نازکا، دخمه‌های پر پیچ و خمی را تشکیل می‌دهند. اَوِنی می‌گوید بحث راگلس و ساندرز در این مورد که دخمه‌های پر پیچ و خمِ نازکا به این منظور ساخته شد که پیاده طی شوند در حالی که عمدتاً رَوَندگان از دید پنهان بمانند «جدید و خوب استدلال شده» است.
گرچه سفال‌های خُرد شده در نزدیکی خطوط نازکا پراکنده است، چنین آثاری در این دخمه‌ی پر پیچ و خم یا روی تپه‌ی مجاور آن دیده نمی‌شود. راگلس امیدوار است که تپه را حفاری نماید تا معلوم کند که آیا این دخمه یک شکل گیریِ طبیعی یا یک خلاقیت از نازکا بوده است.