خواب یکی از مهم‌ترین عناصر برای سلامتی است. یک شخص متوسط روزانه به بیش از 7 ساعت خواب نیاز دارد و این مقدار با سن و سلامت فرد تغییر می‌کند. این باور وجود دارد که خواب شبانه خوب حافظه را بهبود می‌بخشد.
خواب و حافظه با یکدیگر متقابلاً ارتباط دارند. محرومیت از خواب ممکن است منجر به تأثیر قابل توجه روی حافظه مانند فراموشی، نوسانات خلق و خو و تحریک پذیری شود در حالی که خواب خوب می‌تواند حافظه را تقویت کند.
این موضوع قابل انکار نیست که خواب حیاتی‌ترین ابزار برای سلامتی است. اختلالات عمده‌ای مانند دیابت، سکته، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و عروقی و غیره با کمبود خواب ارتباط دارند. در قلب این علل و تأثیرات مرتبط با خواب، شکافی عمده هنگامی رخ داد که تحقیقات مشخص کردند خواب چگونه می‌تواند حافظه را تحت تأثیر قرار دهد. اگر چه بدیهی بود که کمبود خواب ممکن است منجر به فقدان نیروی مغز و حافظه ضعیف شود ولی، عکس این قضیه چیزی نبود که محققان بتوانند به سرعت به آن دست پیدا کنند. اولین مطالعه برای این قیاس این موضوع در قرن بیستم انجام شد. مدتی بعد تحقیقات بعدی وجود مراحل خواب (REM و NREM) و تأثیرات آن‌ها روی حافظه را نشان دادند. بعد از آن، تحقیقاتی انجام نشده است و رابطه میان چرخه خواب و یادگیری مداوماً مورد پرسش قرار گرفته است. تحقیقات انجام شده اثبات می‌کنند که خواب خوب بعد از یادگیری به یادآوری بهتر کمک می‌کند.

نوع حافظه

دو نوع حافظه وجود دارد – حافظه ضمنی و حافظه آشکار. نوع اول حافظه‌ای است که مهارت‌های حرکتی را ذخیره می‌کند در حالی که نوع دوم به ذخیره سازی واقعیت‌ها و شکل‌ها می‌پردازد و خود به دو نوع حافظه معنایی و حافظه رویدادی تقسیم می‌شود. آزمایشات ثابت می‌کنند که یادگیری مهارتی جدید و سپس خوابیدن 7-8 ساعته به یادآوری بهتر مهارت کمک می‌کند.

مطالعه موردی

در نظر داشته باشید که دانش آموز 1 شب را بیدار باقی می‌ماند و خواندن کتابی را تمام می‌کند در حالی که دانش آموز 2 مقداری از همان کتاب را می‌خواند و سپس می‌خوابد. صبح، دانش آموز 2 قادر خواهد بود آنچه را که یاد گرفته است به یاد بیاورد در حالی که دانش آموز 1 احتمالاً گیج خواهد شد. این متداول‌ترین آزمایش انجام شده توسط اکثر محققان است و اکثر اوقات اثبات شده است که خواب خوب به یادآوری بهتر کمک می‌کند. اگر چه تحقیقات بیشتری در این زمینه در حال انجام است ولی، این تقریباً نظریه‌ای مقرر است. از اسکن‌های MRI مشخص است که خواب بعد از یادگیری مخچه را فعال می‌کند که قسمتی از مغز است که مهارت‌های حرکتی را کنترل می‌کند. همچنین، اسکن‌ها نشان می‌دهند که خواب ممکن است سرعت قسمتی از مغز را که با استرس و تنش سر و کار دارد کاهش دهد.

یادگیری کودکان و خواب

خواب شبانه خود به کودکان با هماهنگی حرکتی خوب کمک می‌کند. اگر به کودکان چگونگی راه رفتن، صحبت کردن و غیره آموزش داده شد و سپس بخوابند، با بیدار شدن از خواب مهارت‌های خود را به یاد می‌آورند و بهبود خواهند بخشید. از این کشف برای توانبخشی به افرادی که سکته کرده‌اند و اختلالات مرتبط با نورون‌های حرکتی استفاده می‌شود.

رابطه میان خواب و تقویت حافظه

هنگامی که فرد می‌خوابد، مغز در واقع خاطرات جدیدی را شکل می‌دهد. بهبود یادگیری بعد از خوابیدن را می‌توان به مرحله REM نسبت داد. اینجاست که مغز اطلاعات یادگیری شده قبل از خواب را به دست می‌آورد و پردازش می‌کند. همه مهارت‌هایی که جدیداً به دست آمده‌اند در این مرحله تثبیت و پردازش می‌شوند. به همین خاطر است که گفته می‌شود خواب بعد از یادگیری حافظه را بهبود می‌بخشد.

خواب و تثبیت حافظه

تثبیت حافظه هنگامی رخ می‌دهد که نواحی مختلف مغز با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند مانند ارتباط هیپوکامپ و قشر در مغز. خواب به تقویت این فرآیند کمک می‌کند که منجر به بهبود ارتباط میان سلول‌های مغزی و نواحی دیگر مغز می‌شود. فرض کنید می‌خواهید فلوت زدن را یاد بگیرید. 8 ساعت خواب بعد از 2 ساعت تمرین باعث می‌شود آنچه که از طریق حواس پنج گانه خود ثبت کرده‌اید توسط سلول‌های مغزی جذب و توسط نورون‌هایی که مغز را شکل می‌دهند درک شوند. این نورون‌ها با یکدیگر هماهنگ می‌شوند، سلول‌های مغزی فعال می‌شوند و مهارت‌های یادگیری شده در حافظه ذخیره می‌شوند. این در طی فاز REM اتفاق می‌افتد. به همین دلیل است که هنگام بیدار شدن آنچه که یاد گرفته‌اید در مغز شما تازه باقی می‌ماند. اگر بدون خواب کافی تمرین کنید، این ممکن است اتفاق نیافتد زیرا، کمبود خواب ذهن را غیر فعال می‌کند و به این ترتیب باعث می‌شود آنچه را که یاد گرفته‌اید فراموش کنید.

خواب و از دست دادن حافظه

تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که کمبود خواب ممکن است باعث از دست دادن حافظه خصوصاً در افراد مسن شود. اگر چه هنگام خواب بدن استراحت می‌کند ولی، مغز مشغول فعالیت است و اطلاعات جدید و موجود را پردازش می‌کند. اگر نخوابید مغز قادر نخواهد بود به درستی کار کند و کارکردهای عادی آن مختل می‌شوند، مغز نمی‌تواند خاطرات را پردازش کند یا آن‌ها را در جایی ذخیره کند که ممکن است منجر به از دست دادن حافظه شود.

فدرت غیر عادی مغز هنگام خواب

هنگامی که به یادگیری می‌پردازید و می‌خوابید، مغز آنچه را که یاد گرفته‌اید در حافظه بلند مدت ذخیره می‌کند که باعث می‌شود آن‌ها را به آسانی به یاد بیاورید. این مواد سمی که ممکن است منجر به اختلالات عصبی شوند را از بین می‌برد. این به تصمیم گیری نیز کمک می‌کند. این خاطرات جدید را شکل می‌دهد و همچنین ارتباط با خاطرات گذشته را شکل می‌دهد بنابراین، به شما برای یادآوری آنچه که ممکن است مدت‌ها پیش فراموش کرده باشید کمک می‌کند. در واقع، خواب بعد از یادگیری مطمئناً حافظه را بهبود می‌بخشد. مدارک علمی زیادی دال بر وجود ارتباط میان خواب و حافظه وجود دارد. البته، تحقیقات در این زمینه همچنان در حال انجام است. این بدین معنا نیست که اگر برای زمان طولانی بخوابید حافظه خیلی سریعی خواهید داشت. لازم است چیزی را با تمرکز کامل یاد بگیرید و سپس خواب خوبی داشته باشید تا مغز آنچه را که باید انجام دهد.