درمورد API چه می دانید؟
منبع : راسخون
انستیتوی نفت خام آمریکا ( American petroleum lnstitue ) که به طور اختصار آن را API می نامند تنها انجمن حرفه ای است که تمام مسائل مربوط به صنعت نفت وگاز طبیعی آمریکا را درسطح ملی مورد بررسی قرار می دهد.این انجمن دارای چهارصد عضواست که این اعضا از افراد غیر سیاسی تشکیل شده اند. و از کمپانی های کوچک و بزرگ انتخاب می شوند.( این افراد از بخش های مختلف صنعت انتخاب می شوند ) افراد انتخابی کسانی اند که جزء تولید کنندگان ،اپراتورهای خطوط لوله کشی و..می باشند. این افراد وظیفه ی سرویس دهی ومهیا نمودن بخش های مختلف این صنعت را برعهده دارند.
اگر چه این ارگان در ابتدا برای رفع نیازهای صنایع داخلی آمریکا تأسیس شد ولی درسال های اخیر گستره ی کار این سازمان به صورت بین المللی درآمده است. امروزه انستیتو ی نفت خام آمریکا به خاطر برنامه هایش درسرتاسر جهان معروف شده است .این برنامه ها شامل موارد زیر می شود :
1- تعیین خط مشی کلی
انستیتوی نفت خام آمریکا در مورد صنعت گاز طبیعی ونفت صحبت می کند.این سازمان با دولت مرکزی ایالات متحده ی آمریکا، شعب برنامه ریزی و رسانه ها صحبت می کند.همچنین این سازمان با آژانس های نظم دهنده همکاری می کند. و اقدامات قانونی در زمینه ی این صنعت را اتخاذ می کند.این سازمان در این زمینه با انجمن های دیگر نیز همکاری ومشارکت دارد.با همکاری این سازمان با دیگر سازمان ها، شرایط مناسب برای رسیدن به اهداف اصلی ایجاد می گردد.خط مشی کلی کار در زمینه ی صنعت نفت وگاز طبیعی بواسطه ی همین کارها تعیین می گردد.
2- ارائه تحقیقات وآمار
تحقیقات تحت حمایت انستیتوی نفت خام آمریکا از آنالیزهای اقتصادی تا آزمون های مخرب ( tociclogical testing ) گسترش یافته است. این سازمان داده های آماری در زمینه ی جنبه های مختلف عملیات های صنعتی آمریکا را گردآوری ، نگهداری وانتشار می دهد.این کارها شامل مهیا نمودن اطلاعات مربوط به محصولات متنوع،واردات وصادرات، عملیات سوراخ کاری وقسمت های احداث چاه است.این اطلاعات شاخص های بموقعی را مهیا می کند که براساس آن تمایلات صنعت شناخته می شود. بولتن(بیانیه)هفتگی این انستیتو شناخته ترین نشریه ای است که به طور گسترده بوسیله ی رسانه ها گزارش داده می شود.
3- ارائه ی استانداردها
برای بیش از 75 سال، انستیتوی نفت خام آمریکا باعث توسعه ی صنعت نفت و وسایل پتروشیمی و استانداردهای عملیاتی شده است. این انستیتیو دانش صنعتی گستره ی وسیعی از وسایل از سرمته ی حفاری گرفته تا وسایل محافظت کننده ی محیط زیست و وسایل مربوط به مهندسی مطالعه ی صدا وعملیات های نجات وتمرینات عملیاتی را ارائه می کند.همچنین در مورد وسایل و مواد قابل تعویض نیز صحبت می کند.
انستیتوی نفت خام آمریکا دارای بیش از پانصد استاندارد و دستورات توصیه ای است که بسیاری از آنها درقوانین فدرال وایالتی ایالات متحده ی آمریکا آورده شده است .البته این استانداردها به طور روز افزون بوسیله ی سازمان بین المللی استاندارد(International Organization for Standardization ) نیز مورد تأیید قرار می گیرد. ( سازمان بین المللی استاندارد یک فدراسیون جهانی با بیش از صد گروه استاندارد است. )
4- ارائه گواهینامه
صنعت گاز طبیعی و نفت خام همواره به وسایل تولید، پالایش وتقسیم محصولاتش نیازدارد. این وسایل در برخی موارد بسیار پیشرفته هستند و به ما کمک می کنند تا منابع نفتی ویا گازی را کشف کنیم یا بتوانیم با استفاده از آنها به نحوه ای کارکنیم که محیط زیست کمتر آسیب ببیند.
برنامه ی مونوگرام انستیتوی نفت خام آمریکا ( API Monogram program ) بر روی وسایل و ادوات مصرفی درصنعت نفت وگاز مانند وسایل پالایش ، وسایل حفاری و...نظارت دارد . و با این نظارت سعی در کارکرد درست این وسایل دارد. انستیتوی نفت خام آمریکا همچنین استاندارهای محیط زیستی را نیز تدوین می کند. و سیستم های مدیریت سلامت و ایمنی را مهیا وتدوین می کند.در واقع APIQR وظیفه این کار را برعهده دارد.این سرویس ( APIQR ) بوسیله ی ANAB ( هیئت اعتبار گزاری ملی ASQ- ANSI ) تصدیق شده است ودارای گواهینامه های ISO 9001 و ISO14001 است .
انستیتوی نفت خام آمریکا همچنین صلاحیت بازرسان صنعت نفت و گاز را نیز بررسی وتأیید می کند و برکارآنها نظارت نیز می کند. این سازمان بررسی می کند که آیا معیارهای یک بازرس براساس معیارهای صحیح تدوین شده است یا نه؟ این سرویس ارائه شده بوسیله ی انستیتوی نفت خام آمریکا به نام برنامه ی تأییدیه ی اشخاص ( Individual certification programs ) معروف است .این سازمان بواسطه ی برنامه های اجرائی در زمینه ی گواهی دادن ،محیطی فراهم کرده است تا بر روی مسائلی ازجمله مواد و وسایل مورد استفاده در بخش های حساس نظارت کاربردی و دقیقی انجام شود.
انستیتوی نفت خام آمریکا با برگزاری برنامه های آموزشی ( Training provider certification programs ) مباحث مربوط به صنعت نفت و گاز را آموزش می دهد و از همه مهمتر این است که این سازمان مباحث عملی وکاربردی را بیان می کند و کسانی که در این دوره های آموزشی شرکت کنند مباحث صنعتی مورد نیاز را بدست می آورند.
برای کمک به بهبود ایمنی درصنعت نفت وگاز ،انستیتوی نفت خام آمریکا یک راه برای شرکت های صاحب قرارداد نفتی است که تا بتوانند این اطمینان را بدست آورند که پیمانکاران شان به خوبی آموزش دیده اند و دارای مهارت های لازمه هستند. سرویس ایمنی کار ( API Work safe TM ) سرویسی است که کار پیمانکاران نفتی را تأیید می کند.
برای کسانی که در زمینه ی نفت و گاز فعالیت دارند، انستیتوی نفت خام آمریکا همچنین سرویسی ارائه کرده که بتوانند بواسطه ی آن گواهی و لیسانسی در زمینه ی مهندسی نفت دریافت کنند. این سرویس EOLCS ( Engine oil licensing certification system ) نام دارد. مدرک لیسانسی که این سرویس ارائه می کند جنبه ی داوطلبانه داشته وبه عنوان یک گواهی معتبر برای کسانی که می خواهند دربخش های خاصی کارکنند، بکار می آید.
5- ارائه خدمات آموزشی
انستیتوی نفت خام آمریکا سمینارها، کارگاه ها ، سمپوزیوم ها وکنفرانس هایی درمورد خط مشی عمومی صنعت نفت برگزار می کند.این مرکز در دانشگاه خود کار با وسایل ومواد مختلف را آموزش می دهد و بواسطه ی همین مسئله افراد شاغل درصنعت نفت وگاز می تواند از استانداردهای وسایل واین صنعت استفاده کنند.ضمناً برای بهبود وضعیت آموزشی این مرکز،همکاری های گسترده ای بین این سازمان و ارگان های آموزشی مرتبط وجود دارد.
*استفاده از مطالب این مقاله با ذکر منبع راسخون بلامانع می باشد.
منابع نفتی دریای خزر
تاریخچه اکتشاف نفت در دریای خزر
در حدود هزار سال قبل، مناطق ساحلی و کم عمق دریای خزر به تدریج از بین رفته و به خشکی تبدیل شد و در آنها تراوش طبیعی نفتی مشاهده (میدان نفتیانه کامنی یا سنگهای نفتی در جنوب شرق باکو) شد و به این ترتیب امروزه در سواحل فلات قاره دریای خزر صدها مشعل فروزان چاه های نفتی به چشم می خورد.
تاریخچه اکتشاف و تولید نفت در امتداد
برآمدی خزر جنوبی بین شبه جزیره آپشرون تا منطقه aladzha و از باکو تا ترکمنستان، به حدود یکصد و سی یال قبل بر می گردد. ولی تاریخچه دقیق فعالیت های اکتشاف و تولید اقتصادی نفت در کشورهای همجوار دریای خزر مثل جمهوری آذربایجان به حدود قرن 13 میلادی می رسد(اولین بار حضور نفت توسط سیاحان گزار شده بود). استخراج نفت در بخش خشکی در حوالی باکو رسما در سال 1896 میلادی و اولین اکتشاف و استخراج نفت از دریای خزر در حوضه شبه جزیره آپشرون در سال 1945 صورت گرفت که میدان نفتی معروف نفتیانه کامنی (1) نیز در آبهای کم عمیق ساحلی شناخته و کشف شد و هم اکنون در حال تولید بوده و سکوهای مختلف با جاده های ویژه دریایی به هم متصل هستند.با انجام عملیات اکتشاف و استخراج نفت از دریای خزر توسط جمهور های همجوار دریای خزر، در ایران نیز مطالعات، بررسی ها و اقداماتی در جهت شناخت میدانهای نفتی در بخش های ایرانی دریای خزر صورت گرفت که قدمت ایران برای اولین بار عملیاتی جهت شناسایی کلی از شرایط ساختاری و نیز چگونگی وضعیت حوضه های نفتی انجام داد و از طریق اجرای عملیات لرزه نگاری دریایی توانست اطلاعات ارزنده ای در زمینه های ذکر شده بدست آورد و سرانجام با حفاری سه حلقه چاه اکتشافی (1376-1368)به نامهای خزر-1، مقداد -1 و میثم -1 توانست علاوه بر اطلاعات ارزشمند زمین شناسی و پارامترهای مخازن، حضور گازهای متان تا هگزان را به صورت(غیراقتصادی-به علت مشکلات حفاری-)به اثبات رساند. هم اکنون این عملیات به صورت مدون و پیشرفته ادامه دارد.
اهمیت اکتشاف نفت دریای خزر
بطور کلی تا اواسط قرن گذشته، اهمیت و ویژگی خاص دریای خزر منحصر به عملیات صید، ماهیگیری و امور شیلاتی و نیز حمل و نقل دریایی و کشتیرانی بود؛ اما رفته رفته با شناخت حوضه ها و چاه های نفتی در دریای خزر و در پی آن اکتشاف و استخراج نفت از آنها در سال 1947 و 1948 به بعد، اهمیت اقتصادی و تجاری این دریا از لحاظ وجود ذخایر نفت و گاز و استخراج آنها افزایش یافت.در تحقق هدف اکتشاف و استخراج نفت در کلیه بخش های خزر از نظر فنی، انجام مطالعات و بررسی هایی در زمینه های مختلف، چون زمین شناسی، ژئوفیزیک، لیتولوژی سنگ پایه، منشأ، مخزن، پوشش و همچنین شرایط ساختاری و میزان نفت و گاز قابل استحصال الزامی به نظر می رسد. بنابراین با چنین فعالیت هایی می توان اطلاعات و شناخت بیشتر و دید روشنتری نسبت به ابعاد و زمینه های ناشناخته حوضه دریای خزر علاوه بر هدف اصلی که اکتشاف نفت می باشد، کسب نمود. با توجه به اینکه میدانهای مشهور و بزرگی با دارا بودن ذخایر هیدروکربورهای تجاری در کشورهای همجوار و نیز حوضه های نفتی دریای خزر، از نظر اکتشاف مدرن و اجرای عملیات استحصال و استخراج نفت در ابعاد وسیع تر، دارای اهمیت ویژه ای می باشند، از این رو، بهره وری بهینه از ذخایر نفتی دریای خزر و انجام عملیات حفاری به منظور اکتشاف نفت، هم در خشکی و هم در فلات قاره دریای خزر، ایجاد همکاری کشور ایران با جمهوری های همسایه نفت خیز دریای خزر، به خصوص آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان که دارای ارزیابی بهتر و نیز از لحاظ جغرافیایی و میادین مشترک(چه در خشکی و چه در دریای خزر)از وضعیت مطلوب تری برخوردار هستند، با اهمیت به نظر می رسید. لذا از سال 1379، رسما عملیات مشترک اکتشافی با مشارکت شرکت ملی نفت ایران و شرکای خارجی به عمل آمد که منتج به کشف 34 ساختار مناسب جهت استخراج نفت گردید که به زودی یکی از آنها(ساختار رودسر در عمق 60 متر آب) آماده حفاری خواهد شد (م.موسوی روح بخش، 1379).
منابع نفتی دریای خزر
دریای خزر با مساحتی حدود 5 برابر مساحت دریاچه سوپریور آمریکا، بزرگترین دریاچه جهان محسوب شده و دارای منابع و میدانها و حوضه های نفتی متعددی در بخشهای مختلف خود می باشد. از میزان پتانسیل نفت و گاز فلات دریای خزر، اطلاعات و آمار دقیقی در دست نیست؛ ولی زمین شناسان تخمین می زنند حدود 80 تا 200 میلیارد بشکه هیدروکربورهای نفتی در سر تا سر این دریا وجود داشته باشد (م. موسوی روح بخبش، 1379). در حال حاضر کل منابع نفتی ایران به استثنای حوضه خزر، قریب 96 میلیارد بشکه قابل دریافت می باشد (ف. بیگدلی، 1375).منابع نفتی و ذخایر گاز قزاقستان در فلات قاره دریای خزر قابل توجه است. بر اساس نظرات محققان و دانشمندان، این منابع می توانند دریای خزر را به خلیج فارس دیگری بدل سازند. بطور کلی، میزان ذخایر هیدروکربورهای این کشور در فلات قاره خزر بالغ بر 20 تا 60 میلیارد بشکه نفت می باشد. حوضه نفتی تنگیز در شمال شرقی دریای خزر در کشور قزاقستان از نظر منابع نفت و گاز بسیار غنی است. بخش غربی حوضه نفتی دریای خزر که در واقع بزرگترین میدان نفتی این دریا محسوب می شود از شبه جزیره آبشرون در باکو از بخش جنوب غربی آغاز شده و تا ترکمنستان در شبه جزیره چلکن واقع در بخش جنوب شرقی دریا امتداد یافته و دریای خزر را مانند کمربندی از غرب به شرق محصور ساخته است. گسترش این حوضه در بخش شمالی قفقاز و منطقه مان قشلاق به موازات برآمدگی آبشرون می باشد.
یکی از قدیمی ترین حوضه های بهره برداری نفت و گاز جهان، حوضه نفتی خزر جنوبی با وسعتی بسیار زیاد می باشد و منابع عظیم نفت و گاز جمهوری ترکمنستان در بخش شرقی این حوضه نفتی واقع است.
بطور کلی در بررسی منابع موجود نفت و گاز در حوضه های رسوبی دریای خزر، به دلیل ارتباط زمین شناسی دریای خزر با خشکی های مجاور آن، می توان ارتباطی نیز از لحاظ مشابهت حضور ذخایر نفت و گاز در منابع حوضه با منابع خشکی در نر گرفت و به این ترتیب از لحاظ گاز در منابع حوضه با منابع خشکی در نظر گرفت و به این ترتیب از لحاظ جغرافیایی و اقیانوس شمالی منابع نفتی و گاز دریای خزر را می توان کلا در سه بخش شمالی، جنوبی و مرکزی مورد مطالعه قرار داد.
حوضه نفت و گاز خزر شمالی، به خصوص آستارا خان از نظر ساختار و ترکیب شبیه به ناودیس های مجاور در خزر و منابع نفت و گاز در بخشهای فرورفته در مجاورت خزر، مناطق آستارا خان و حاجی طرخان دارای ارتباط نزدیک با دو کمپلکس زیر نمک (subasalt) و روی نمک (suprasalt) می باشد. کمپلکس زیر نمک به شکل رسوبات کربناته دوره های پرمین، کربونیفر، دونین مشاهده می گردند. در کمپلکس زیر نمک منابع عظیم نفت و گاز در قسمت شرقی خزر شمالی در مناطق تنگیز و تاردیکال شناخته و کشف شده است.
وجود منابع مهم نفتی و ذخایر گاز و حوضه های خزر میانی در مناطقی چون تیوپ کاراگان، شمال قره بغاز، بخش غربی در ناحیه قفقاز وترسک، ناحیه شرقی خزر در پرومسیلوف، بوزاچین مشهود است و اکثرا از نهشته های پلیوسن قابل استخراج می باشند. اما نکته قابل توجه اینکه اگرچه عملیات اکتشاف بطور مقدماتی در این مناطق صورت گرفته، اما برای اجرای فعالیتهای اکتشافی و استخراج، انجام کارهای دقیق لرزه نگاری و ارزیابی مطمئن تر در زمینه موضوعات زمین شناختی، بررسی هایی در مورد بستگی های افقی و عمودی تاقدیسها و تحقیقاتی راجع به سنگ منشأ به روشهای جدید ژئوشیمیایی و مدلهای رسوبی بدیهی به نظر می رسد.
بر اساس تحقیقات انجام شده تا سال 1998، مشخص شده است که در منطقه دریای خزر یعنی ترسک سولاک، دو میدان نفتی اینچه دریا و ایزباش از لحاظ فعالیتها و اکتشاف و استخراج نفت بسیار حائز اهمیت بوده و در حد گسترده ای می تواند پیشرفت نموده و از نظر تولید اقتصادی نیز با اهمیت می نماید.
در نزدیکی شبه جزیره مان قشلاق در داخل دریای خزر، با توجه به افزایش رسوبات دوران های مزوزوئیک و سنوزوئیک و نیز تجمع بار مواد آلی و سرعت رسوب گذاری، امکان دستیابی به منابع و مخازن نفت و گاز زیاد است ولیکن تحقیقات بیشتری به خصوص در زمینه لرزه نگاری سه بعدی لازم است. منطقه ای به نام تیوپ کاراگان که بیشتر بخش های آن در دریای خزر واقع شده است، در خشکی حوالی آن رگه های پراکنده نفت در رسوبات کرتاسه مشاهده شده وبر اساس بررسی ها و تحقیقات لرزه نگاری، معلوم شده است که رسوبات دوره کرتاسه در دریای خزر در این ناحیه با نهشته های پالئوژن، کواترنر و نئوژن مجددا پوشانیده شده و در نتیجه شرایط مناسب و مساعدی برای حفظ مواد آلی (ارگانیک) و تشکیل ذخایر نفت و گاز ایجاد گردیده است. میدان های نتفی پراکنده ای نیز در منطقه شمال خلیج قره بغاز در حوالی بخش جنوبی برآمدگی شرقی خزر دیده شده که فعالیت های اکتشافی نیز کم و بیش در زمینه استخراج نفت در این ناحیه صورت گرفته است و لذا بررسی بیشتری در مورد چاه های اکتشافی منطقه ادامه دارد. حوضه رسوبی در بخش خزر جنوبی با وسعتی در حدود 200،000 کیلومتر مربع از قدیمی ترین حوضه های بهره برداری نفت و گاز جهان است و یکی از منابع اصلی اکتشاف و تولید نفت و گاز دریای خزر بوده و ترکمنستان در بخش شرقی این حوضه نفتی بزرگ واقع شده است. در ناحیه نفت و گزا خیز حوضه فرو رفته کورا انزلی(یعنی از جنوب غربی این حوضه)میادین نفت و گاز کشف شده است و در چاه اکتشاف نفت شماره 1 خزر حضور گازهای وابسته به نفت از بوتان تا هگزان به اثبات رسید. (ف.بیگدلی، 1375). در بخش آبهای عمیق انتهای جنوب خزر مرکزی و آبهای ایران که اصولا بخش فرونشسته و آبهای عمیق خزر را شامل می گردد، میادین نفتی(تاقدیس ها) بزرگ دیده می شود که در صورت پیشرفت تکنولوژی حفاری و نیز انجام عملیات مربوط به ساخت سکوهای مختلف نیمه شناور در این آبها می توان به بهره وری بهینه از ذخایر نفت و گاز دست یافت (ف. بیگدلی، 1375).
روند تحولات نفتی در دریای خزر
با تبدیل شدن مناطق ساحلی و کم عمق خزر به مناطق خشکی و تراوش طبیعی نفت در این مناطق و فروزان شدن مشتعل های چاه های تفتی، مطالعات و فعالیت های ابتدایی در جهت اکتشاف نفت از صدها سال قبل آغاز شده است. با پیشرفت تکنولوژی حفاری وعملیات اکتشاف نفت، رفته رفته استخراج نفت و گاز در دریای خزر شروع و این روند ادامه داشت تا اینکه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، میزان تولید کاهش یافته و مشعل ها یکی پس از دیگری خاموش شدند. بطور کلی، جمهوری های نفت خیز اطراف دریای خزر یعنی آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان، سه کشور مهم و نفت خیز دریای خزر بوده که برای اجرای عملیات، مطالعات و تحقیقات منابع نفت و گاز در این جمهوری ها، نیاز به میلیاردها دلار سرمایه گذاری خارجی می باشد که در این راستا، جمهوری آذربایجان مدتی است که با این قراردادها آشنا و به اقتصاد کشور خود کمک شایانی نموده است (ف.بیگدلی، 1375)بهره برداری از منابع نفت و گاز در طول برآمدگی خزر جنوبی در شبه جزیره آپشرون در امتداد منطقه باکو تا ترکمنستان با قدمت یک صد ساله خود رفته رفته رو به کاهش گذاشته بود. قبل از فروپاشی نظام اتحاد جماهیر شوروی در فلات قاره دریای خزر، در منطقه باکو بیش از هزار حلقه چاه نفت حفر گردیده بود. فعالیت های اکتشاف و استخراج نفت فلات قاره در آذربایجان از سال 1970 رو به کهش گذاشته بطوری که طبق آمار بدست آمده تا سال 1989، تنها 100 سکوی فعال در دریا وجود داشت.
با وجود شناسایی منابع نفت و گاز در بخشهای مختلف حوضه نفتی خزر جنوبی به خصوص واقع در جمهوری آذربایجان، عملیات اکتشاف بطور جدی تا زمان جنگ جهانی دوم انجام نشد؛ ولی پس از پایان این جنگ، توجه خاصی به آن معطوف شده است. در دوره جنگ جهانی دوم میدانهای نفتی قفقاز و منابع نفت و گاز دریای خزر مورد توجه و بهره برداری روسها قرار گرفت؛ اما با رشد تولید نفت در مناطق ولگا- اورال و سیبری غربی، تمایل روسها به سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز آذربایجان کاهش یافت؛ ولی از سال 1378 علاقمندی کنسرسیوم های نفتی غربی به سرمایه گذاری در آذربایجان و...، سبب توجه بیشتر شرکت های نفتی روسی نیز به این منطقه (و البته با تکنیک های جدید غربی)گردید. کشور ایران فعالیتهای اکتشاف نفت خود در حوضه جنوبی دریای خزر را از سال 1346 آغاز نمود و این فعالیتها همچنان ادامه دارد. بطوریکه سازمان محیط زیست و شرکت ملی نفت ایران (پژوهشگاه نفت)، در مناطق مختلف حاشیه جنوبی دریای خزر، ایستگاه های اقیانوس شناسی بنا کرده است که گزارشاتی از محاسبه و اندازه گیری پارامترهای مختلف آب را بطور مداوم برای سهولت در امور اکتشاف و بهره برداری و نیز عملیات حفاری چاه های نفت ارائه می دهد. این پارامترها عبارتند از: درجه حرارت آب، هدایت الکتریکی، اکسیژن محلول، شوری آب، PH، و... که این عملیات زیست محیطی با همکاری جدی بخش شیمی دانشگاه صنعتی شریف به مراحل جدید و مدون رسیده است (1379).
مطالعه و بررسی بر روی عملیات نفتی و گازی در بسیاری از کناره های دریای خزر و به موازات دامنه های شمالی البرز آغاز شده و گزارشات مشروحی نیز از عملکرد این عملیات داده شده است. بر اساس اطلاعات زمین شناسی حاصل از حفاری چاه ها در ناحیه سواحل جنوب دریای خزر، حدود 1500 متر ضخامت نهشته های پلیوسن در مناطق ساحلی دریای خزر گزارش شده که این نهشته ها حاوی مقادیر قابل توجهی از مواد آسفالتی و منابع نفتی بوده است. مطالعات ژئوشیمیایی پژوهشگاه صنعت نفت (1379)نیز ثابت نموده است که نهشته های دوره میوسن سواحل خزر جنوبی (سواحل ایران)به عنوان سنگ منشأ، قادر به زایش 5 تا 10 میلیارد بشکه نفت خام می باشند(م.موسوی روح بخش، 1379)(شکل1.)
منابع:
1-بیگدلی، فرح، 1375، اقیانوس شناسی دریای خزر، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، 247 صفحه.
2-موسوی روح بخش، محمد، 1370، چینه شناسی زیستی خزر جنوبی، دو کفه ای ها و شکم پایان آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، 103 صفحه.
3-موسوی روح بخش، محمد، 1379، زمین شناسی دریای خزر، انتشارات سازمان زمین شناسی کشور، 165 صفحه.
4-اصنافی، محمدرضا، 1381، چینه شناسی زیستی نهشته های میوسن جنوب دریای خزر، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، 140 صفحه
منبع: ماهنامه اطلاعات علمی شماره 366
