5 دهه و روزگار سپید و سیاه سرخ ها

یک دهه دیگر تمام شد. با پایان دهه 80 می توانیم مقایسه ای میان ادوار مختلف پرسپولیس داشته باشیم. تیم سرخپوش پایتخت که در سال 1343 در فوتبال ایران تاسیس شده است، حالا در 5 دهه مختلف، 5 روزگار متفاوت دارد که در این مجال به بررسی این دوره ها پرداخته ایم.

دهه 40

1- باشگاه ورزشی پرسپولیس توسط C.R.C افتتاح شد. شرکت مورد اشاره در سال 1335 ساخته شده و بعد از 5 سال در جهت رفاه کارکنان و توسعه و تکمیل سیستم های رفاهی خود باشگاه پرسپولیس را افتتاح کرد. این باشگاه در رشته های بولینگ، بسکتبال، والیبال و فوتبال فعالیت می کرد.
2- به دنبال انحلال باشگاه شاهین، بازیکنان این تیم به پرسپولیس گمنام پیوستند و نام این باشگاه کوچک را پر آوازه کردند. فریادهای شاهین و رنگ سفید پیراهن، جایش را به غریوهای پرسپولیس و رنگ سرخ داد.
3- پرسپولیس در مسابقات انتخابی اعزامی به رقابت های جام باشگاه های آسیا در سال 1968 به قهرمانی رسید و به این مسابقات اعزام شد.
4- به دنبال افتتاح کارخانه ایران ناسیونال و آغاز خط تولید اتومبیل پیکان، محمود خیامی مدیر عامل آن از علی عبده دوست نزدیکش درخواست کرد تا ستارگان پرسپولیس را به پیکان بفرستد. پیکان که تیم متوسطی در سال 47 به شمار می رفت و مردانی چون حسین همیشه جوان، علی پروین، نادر لطیفی و. .. را در اختیار داشت با جذب ستارگان پرسپولیس و استفاده از یک سر مربی بزرگ انگلیسی به نام «آلن راجرز» قهرمان مسابقات تهران و جام بین المللی دوستی شد. به دنبال برکناری راجرز و آمدن استیوارت، ستارگان درجه اول پیکان به تیم سابق یعنی پرسپولیس برگشته و در شهریور 49 بقیه ستارگان هم به پرسپولیس باز گشتند.
5- به جز ستارگان نسل اولیه پرسپولیس شامل هادی طاووسی، آشتیانی، برادران وطنخواه، کاظم رحیمی، فریدون معینی، محراب شاهرخی، اصغر ادیبی، فریدون ممبینی، همایون بهزادی، حسین کلانی، صفر ایرانپاک، ناظم گنجاپور، محمود بیداریان و... در سال های دهه 40، نفراتی مثل محمود خوردبین، علی پروین، عزیز اصلی، داریوش مصطفوی، اسماعیل حاج رحیمی پور و صفر ایرانپاک به این تیم پیوستند.
6- در دهه 40 مردانی چون پرویز دهداری، رجبعلی فرامرزی وحسین فکری سر مربی پرسپولیس بودند.
7- در دهه 40 مدیریت پرسپولیس را علی عبده و سرپرستی مجموعه را دکتر امیر مسعود برومند بر عهده داشتند.

دهه50

1- در دهه 50 پرسپولیس دوران خوبی را سپری کرد. به حکم علی عبده، باشگاه پرسپولیس در این دهه اعلام حرفه ای گری کرد. تیم حرفه ای از بازیکنان آماتور جدا شد. بازیکنانی چون طاووسی، کاشانی، رضا وطنخواه، ابراهیم آشتیانی، علی پروین، همایون بهزادی، کلانی و ایرانپاک اجازه بازی در مسابقات تهران را پیدا نکردند. عبده، باشگاه شهرک اکباتان را برای پرسپولیس خرید و تیم های حرفه ای دنیا مثل چلسی، کریستال پالاس و ناسیونال اروگوئه را برای بازی دوستانه با پرسپولیس به تهران فراخواند. تیم های مختلف برای کمک به پرسپولیس اعلام همراهی نکردند و بعد از یک سال و نیم با فروش ورزشگاه به باشگاه راه آهن و ادغام دو تیم، پرسپولیس از حرفه ای گری فاصله گرفت.
2- در سالهای دهه 50، پرسپولیس 4 قهرمانی عمده شامل قهرمانی در لیگ دوم منطقه ای ( 51 - 50 )، لیگ اول تخت جمشید (52)، لیگ سوم تخت جمشید (54-53) و جام شهید مهدی اسپندی (58) را به دست آورد.
3- علی عبده، مدیر عامل پرسپولیس از وجود مصطفی مکری و حاج رضایی به عنوان مدیر داخلی و سرپرست تیم بهره می برد. بعد ازآن که عبده از ایران رفت، سازمان تربیت بدنی و بنیاد مستضعفان به اداره تیم سرخپوش پایتخت پرداختند.
4- در دهه 50 پرسپولیس از نفراتی به عنوان سرمربی بهره برد که مهم ترین آن ها: آلن راجرز، همایون بهزادی، بیوک وطنخواه، ایوان کونوف، منصور امیر آصفی، پرویز قلیچ خانی و محراب شاهرخی بودند. پرسپولیس با محراب شاهرخی به دهه 60 رفت.
5- در دهه50 پرسپولیس بازیکنان تازه ای را جذب کرد. بازیکانی که یا عضو تیم ملی بودند یا بعدها به تیم ملی پیوستند یا در حد بازیکن تیم ملی صاحب نام و اعتبار بودند. نفراتی مثل: اکبر افتخاری، اکبر محمدی، جواد ا..وردی، مسیح مسیح نیا، محمد دستجردی، محمدرضا زادمهر، جهانگیر فتاحی، محمد حسین دادکان، بیژن ذوالفقار نسب، محمد مایلی کهن، علیرضا عزیزی، یعقوب فاطمی مقدم، وازگن صفریان، پرویز قلیچ خانی، حمید درخشان، محمد صادقی، محمد پنجعلی، وحید قلیچ، عباس کارگر، کاظم سید علیخانی، مجید سبزی، جواد حسن زاده، ضیا عربشاهی و....
6- در دهه 50 پرسپولیس توانست در روزی تاریخی در فوتبال ایران، تاج را با حساب 6 بر صفر شکست دهد. این بازی در روز 16 شهریور ماه سال 1352 برگزار شد.

دهه 60

1- در دهه60 مدیریت پرسپولیس با شروع جنگ تحمیلی دستخوش تغییراتی شد. بنیاد مستضعفان، مدیریت پرسپولیس را به سازمان تربیت بدنی باز گرداند. این در حالی بود که سازمان هم شرایط اداره تیم را نداشته و مدیریت تیم به صورت اداری در سطحی بسیار نازل و کاملاً فرمالیته صورت می گرفت. به این ترتیب اداره تیم به علی پروین و جمعی از دوستان او واگذار شد. افرادی که با حداقل هزینه ممکن در دورانی که این تیم بودجه چندانی نداشت به اداره آن پرداختند. از سال 60 تا سال 67 تقریباً پولی در فوتبال وجود نداشت. تیم هایی مثل استقلال، پاس و.... بیشتر از پرسپولیس به بازیکنان شان دستمزد می دادند، اما از اواخر دهه60 شرایط تا حدودی تغییر کرد و در سال های مورد اشاره همگام با افزایش دستمزدها در تیم هایی مثل پاس، پرسپولیسی ها هم مجبور به پرداخت دستمزد بیشتری به بازیکنان شان شدند. پرسپولیسی ها به خاطر مطالبات حداقل بازیکنانی مثل مجید نامجو مطلق، حتی از جذب آن ها استنکاف ورزیده و بازیکنانی نظیر شاهرخ بیانی را با وعده هایی جذب کردند که در این راه ناکام ماندند.
2- در سال 65، بنیاد مستضعفان برای اداره پرسپولیس اظهار تمایل کرد. بنیاد مستضعفان در زمستان 65، نام پرسپولیس را به «آزادی» تغییر داد، اما بعد از مصالحه با علی پروین که همه کاره پرسپولیس محسوب می شد، نام تیم «پیروزی » شد. در سال 67، اختلاف بنیاد با پرسپولیس منجر به کناره گیری علی پروین شد. کناره گیری پروین منجر به حمایت مردم از او و انصراف بنیاد از ادامه مدیریت شد. سازمان دوباره تیم را پس گرفت و مدیریت خود را جدی تر از سابق القا کرد. در بهار 69، عباس انصاری فرد 34 ساله اولین مدیر جدی در سالهای اخیر توسط سازمان تربیت بدنی به مدیرعاملی پرسپولیس منصوب شد.
3- دهه 60، دهه تعصب، دهه عشق ستاره ها به مردم و دهه قهرمانی های متعدد پرسپولیس بود. اگر لیگ وجود داشت. پرسپولیس قدرت کسب تمام قهرمانی ها را داشت اما در غیبت لیگ، پرسپولیس قهرمان مسابقات تهران در سالهای 61، 65، 66، 67، 68، 69، و همچنین قهرمان جام حذفی تهران کشور در سال 66، قهرمان جام حذفی در سال 61 و 66 و...شد.
4- قهرمانی های از دست رفته بسیار، پرسپولیس دهه 60 را آزار می داد. پرسپولیس می توانست قهرمان مسابقات سال 60 تهران، قهرمان 62 تهران، قهرمان جام حذفی سال 67 کشور و قهرمان لیگ باشگاهی سال 69 قدس باشد، اما باخت انضباطی 3 بر صفر (2 بار) و ضعف قضاوت (2 بار ) مانع کسب این عناوین شد.
5- در پرسپولیس سال 60 ستارگان بسیاری حضور داشتند. مهم ترین ستاره های دهه 60، ناصر محمد خانی و بهروز سلطانی (61 )، شاهرخ بیاتی ، محمد حسن انصاری فرد، فرشاد پیوس و مرتضی فنونی زاده (65)، محسن عاشوری، مرتضی کرمانی و سعید نعیم آبادی (66)، مجتبی محرمی و کریم باوی (68)، نادر محمد خانی، سعید عزیزیان و نادر میراحمدیان (69) بودند.

دهه 70

1- دهه 70، آغاز مسیر حرفه ای گری در فوتبال ایران بود. در دهه 70، تیم هایی مثل پاس، کشاورز، بانک تجارت، پورا و. .. شروع پرداخت مبالغ کلان به بازیکنان کردند. این رویه باعث شد پرسپولیس برای ادامه حیات خود شروع به فعالیتی مشابه این تیم ها کند. در سال 71، عباس انصاری فرد شرکت پرسپولیس را به نام خود و دوستش ثبت کرد، مساله ای که اختلافات بسیاری را در اواخر این دهه به دنبال داشت. در سال 72 انصاری فرد و سازمان تربیت بدنی با وزارت معادن و فلزات تفاهم کردند و پرسپولیس زیر نظر وزارت معادن و فلزات قرار گرفت. در این زمان حسین محلوجی وزیر، رئیس هیات مدیره و امیر عابدینی مدیر عامل شدند. پرسپولیس دوباره مثل 20 سال قبل و دهه 50 پولدار شد. در سال 76، دولت جدید اجازه تیم داری را به وزراتخانه نداد. تا سال 1379 عابدینی، مدیریت پرسپولیس را با شکل و شمایل تازه ادامه داد. بازگرداندن پروین، تغییر رویه جذب بازیکنان متوسط به جای ستاره ها و. .. باعث شد کار این تیم تا سال 79 رو به نزول برود. به این ترتیب هیات مدیره پرسپولیس در سال 79، امیر عابدینی را برکنار و عباس انصاری فرد را دوباره به مدیریت پرسپولیس منصوب کرد.
2- پرسپولیس در دهه 70 بعد از 18 سال سر مربی خارجی جذب کرد. در این دهه پرسپولیس کار را با علی پروین شروع کرد.پروین که همزمان سرمربی تیم ملی و پرسپولیس در سال های 68 تا 72 بود، در سال 72 بعد از ناکامی در تیم ملی فوتبال، از پرسپولیس هم کناره گیری کرد. پنجعلی، درخشان و ناصر محمد خانی به صورت مشترک پرسپولیس را تا پایان سال 72 همراهی کردند. در ابتدای سال 73، ولادیسلاویگویچ سرمربی پرسپولیس شد اما بعد از چند ماه از این تیم کناره گیری کرد. حمید درخشان و ناصر محمدخانی به ترتیب به عنوان سر مربی و مربی و پنجعلی به عنوان سرپرست تا پایان سال 73 پرسپولیس را همراهی کردند. از اسفند 73 تا اسفند 79 به ترتیب یورگن گده (74-73)، استانکو (75-74)، حمید درخشان (76-75)، ایوان مت کویچ (77-76) و علی پروین ( 77 تا پایان دهه )اداره پرسپولیس را بر عهده داشتند.
3- پرسپولیس دهه 70 تنها عنوان قهرمانی خود را در آسیا بدست آورد و در مهر ماه سال 70 با پیروزی برابر المحرق بحرین قهرمانی را در مسابقات فوتبال جام در جام آسیا به نام خود به ثبت رساند.
4- پرسپولیس دهه 70 قهرمانی لیگ 74، 75، 77 و 78 را بدست آورد. پرسپولیس قهرمان جام حذفی 70 و 77 هم شد. سرخپوشان دو بار در این دهه تیم سوم جام باشگاههای آسیا شدند.
5- ستارگان بسیاری دردهه 70 جذب پرسپولیس شدند. از سال 71 به بعد، خاکپور، استیلی، داداش زاده (71 )، شاهرودی، منافی و شاه محمدی (72 )، دایی، پیروانی، رهبری فرد، عابدزاده، نامجو مطلق (73)،مهدوی کیا، سعداوی، شافعی، گل محمدی و ترابیان (74)، باقری، ادموند بزیک، افتخاری، میناوند (75 )، هاشمی نسب، کاویانپور، امامی فر (76 )، علی کریمی، بهنام سراج، داوود فنایی، انصاریان (77)، محمد برزگر، پایان رافت (78)، رضا جباری، حسن محمد خانی و.... از جمله نفرات مورد اشاره بودند.

دهه 80

1- دهه 80 دهه افت پرسپولیس، دهه ناکامی های بسیار، دهه کسب تنها 3 عنوان قهرمانی و دهه اختلافات و سپس ناهنجاری های مدیریتی و بی ثباتی در این عرصه و.... بود.
2- در این دهه، تیم پرسپولیس کار خود را با اختلافات مدیریتی شروع کرد. محلوجی و عابدینی و عباس انصاری فرد و زم برای تصاحب مدیریت پرسپولیس به رقابت پرداختند. هیات مدیره، علی میرزایی را مدیر عامل کرد، اما سازمان اداره تیم را به علی پروین سپرد. در پی این مسائل، دادگاه در خرداد 81، مالکیت تیم را به سازمان تربیت بدنی واگذار کرد و از آن پس تا آخر دهه 80، سازمان، مدیریت پرسپولیس را بر عهده گرفت. اکبر غمخوار، حجت ا... خطیب، محمدحسن انصاری فرد، حبیب کاشانی، داریوش مصطفوی و بار دیگر حبیب کاشانی مدیریت پرسپولیس را در این سالها بر عهده داشتند.
3- سوء مدیریت، بی ثباتی مدیریت، حرفه ای شدن تیم های رقیب و پولدار شدن آن ها و.... باعث شد پرسپولیس رفته رفته دچار افت و مقام های چهارم ( 2 بار)، پنجم ( 2 بار) و نهم را برای اولین بار به دست آورد. اتفاقات مورد اشاره باعث این سقوط شد.
4- صنعت جذب بازیکنان خارجی و دخالت دلال ها و پول بادآورده پرسپولیس که مدیریت معتبری برای آن وجود نداشت پرسپولیس را به تیمی تبدیل کرد که حدود 45 عنصر خارجی را جذب کرد و از این میان 30 بازیکن خارجی مساله دار بودند. بازیکنانی که حتی یک بازی هم برای پرسپولیس انجام ندادند ( سامبو جوچی، یان نیکلوفسکی، طارق جبان، خوزه آراندا، کریستوفر ره، کارلوس روبن و. .. ) مساله ای که باعث شد این تیم روز به روز ضعیف تر شود.
5- پرسپولیس در دهه 80 ، قهرمانی در لیگ اول حرفه ای (81-80) و هفتم حرفه ای ( 87-86 ) و جام حذفی ( 89-88 ) را بدست آورد. در این دهه تیم سرخپوش پایتخت کمترین تعداد قهرمانی را به چشم دید.
6- در دهه 80، پرسپولیس، ستارگانی مثل یحیی گل محمدی، کریم باقری، جواد کاظمیان، علی دایی، پژمان نوری، مهرزاد معدنچی، علیرضا نیکبخت، فرزاد آشوبی، حسین بادامکی، عباس آقایی، سپهر حیدری، محمد نصرتی، مهدی واعظی، حسن رودباریان، شیث رضایی، علی کریمی،رحمان رضایی، مازیار زارع، مجتبی زارع، محمد نوری، غلامرضا رضایی و.... را جذب کرد.
منبع : مجله تماشاگر، شماره ی