مقدمه
با پیداش فرآیندهای تولید سودسوزآور و گاز کلر به روش الکترولیز جیوه ایی و شناسایی اثرات زیانبار مصرف جیوه و مشکلات مربوط به آن چه به لحاظ زیست محیطی و چه از منظر اقتصادی، هم اکنون این فرآیند جیوه ایی یکی از معضلات و دغدغه های مهم پیش روی صنایع بالخصوص صنعت پتروشیمی شده است و کشورها در صدد حذف فرآیند جیوه ایی و استفاده از روش غشایی می باشند.
در فرآیند غشایی علاوه بر حذف استفاده از جیوه مزایای زیر را نیز در پی دارد:
- کاهش 25 الی 30 درصد انرژی (برق) مصرفی
- حذف آلودگی محصولات کلر – سودسوزآور و هیدروژن به جیوه
- کاهش تعمیرات سلها و ساعات کاهش تولید
- امکان افزایش ظرفیت تولید در شرایط مشابه نسبت به سلهای جیوه ایی
- افزایش طول عمر سلهای الکترولیز
- کاهش مساحت مورد نیاز جهت نصب سلها
- نیاز به نیروی انسانی کمتر
فرآیند های تولید گاز کلر:
صنعت کلر آلکالی جزو صنایعی محسوب می شود که هدف آن تولید گاز کلر و مواد قلیایی، هیدروکسید سدیم و یا هیدروکسید پتاسیم بوسیله الکترولیز محلهای نمکی است.
فناوری های اصلی بکار گرفته شده در این صنعت سلهای الکترولیز جیوه ای، دیافراگمی و غشایی است که عمدتاً از کلرید سدیم بعنوان خوراک استفاده می کنند.
فرآیند سل دیافراگمی و فرآیند سل جیوه ایی قدیمی تر و فرآیند سل غشایی تکنولوژی جدیدتری است.
فرآیند سل جیوه ایی:
فرآیند سلهای جیوه از سال 1892 در اروپا بکار گرفته شد.
در سل آب نمک خالص و اشباع شده حاوی تقربیاً 25 درصد وزنی کلرید سدیم از طریق یک کانال بلند که یک شیب افقی کاملاً ملایم دارد جریان می یابد. در انتهای این کانال فیلم نازکی از جیوه هم جهت با جریان آب نمک جریان می یابد در فضای بالا و نزدیک کاتد تجهیزات آند بصورت معلق قرار گرفته است.
جریان الکتریکی جریان یافته در سل آب نمک عبوری از فضای کم بین الکترودها را تجزیه کرده و گاز کلر را در آند و سدیم فلزی را در کاتد آزاد می کند- گاز کلر در بالای تجهیزات کلر جمع شده و به مرحله تخلیص هدایت می شود. سدیم فلزی آزاد شده در کاتد، به محض آژاد شدن در کاتد، با فلز جیوه تشکیل یک ملغمه می دهد- ملغمه مایع از سل الکترولیت به سمت راکتور جدا کننده که تجزیه کننده نامیده می شود هدایت شده و در آنجا در حضور کاتالیست گرافیت به منظور تشکیل گاز هیدروژن و هیدروکسید سدیم با آب واکنش می دهد- جیوه عاری از سدیم مجدداً به سل الکترولیز برگشته و مجدداً مصرف می شود.
فرآیند غشایی
در دهه 1970 توسعه غشاهای تبادل یونی فناوری جدیدی را برای تولید گاز کلر مهیا نمود اولین غشاهای تبادل یونی در آغاز دهه 1970 توسط شرکت Nafion) DU Pont) و بدنبال آن Asahi Glass (Flemino) توسعه یافتند- در این فرآیند آند و کاتد توسط یک غشاء هدایت کننده یون و غیر قابل نفوذ توسط آب از یکدیگر جدا شده اند – محلول آب نمک از بخش آند عبور کرده و یون های کلرید به گاز کلر اکسیده میشود.
یونهای سدیم به سمت کاتد که در آن محلول سود جریان دارد هدایت می شود آب بدون املاح اضافه شده به جریان کاتولیت هیدرولیز شده و گاز هیدروژن و یونهای هیدروکسید آزاد می کند. یونهای هیدروکسید و سدیم با هم ترکیب شده تا سود تولید کنند که غلظت آن بوسیله گردش جریان سود قبل از تخلیه شدن از سل معمولاً بین 32 تا 35 درصد نگه داشته می شود.
غشاء موجود از مهاجرت یونهای کلرید از آند به کاتد جلوگیری می نماید جنس کاتد بکار رفته در سلهای غشایی معمولاً فولاد ضد زنگ و یا نیکل است.
کاتدها اغلب با کاتالیستی پوشش داده می شوند که پایدارتر از جنس پایه بوده و باعث افزایش سطح تماس و کاهش ولتاژ اضافی می شود مواد پوشش دهنده عبارتند از مخلوط Ni-S , AL-Ni , Ni-Nio و یا مخلوط فلزات گروه نیکل و پلاتین. آندهای مصرفی نیز فلزی هستند غشاهای بکار رفته در صنعت کلر آلکالی معمولاً از پلیمرهای پرفلورینه ساخته می شوند برای تقویت قدرت مکانیکی غشا معمولاً با الیاف PTFE تقویت میشوند همچنین غشاء هنگامی که در معرض گاز کلر در یک سمت و محلول سود در طرف دیگر قرار می گیرد باید کاملاً پایدار باشد- عمر اقتصادی غشاهای کلر آلکالی تقریباً سه سال بوده اما بین 2 تا 5 سال متغیر است.
از مزایای سلهای غشایی تولید محلول سود با خلوص بالا و مصرف برق کمتر نسبت به سایر فرآیندها است بعلاوه فرآیند غشایی از مواد سمی با حجم بالا مانند آزبست و جیوه استفاده نمی کند.
مجتمع پتروشیمی شیراز دارای پتانسیلهای زیادی جهت توسعه می باشد.
در زیر به مهمترین طرحهای توسعه ای مجتمع که بعضآ در مراحل طراحی بوده و یا در حال مذاکره با شرکتهای صاحب لیسانس می باشد، اشاره شده است:
1- طرح افزایش ظرفیت واحد سودااش
با توجه به افزایش نیاز داخلی به کربنات سدیم که به میزان وسیعی در صنایع مختلف از جمله صنعت شیشه سازی، صنایع پودرهای شوینده و ... کاربرد دارد، طرح افزایش واحد سودااش از 240 تن به 360 تن در روز در دستور کار مجتمع قرار گرفته است.
مهندسی پایه این طرح خاتمه یافته و طرح در مرحله انجام مهندسی تفضیلی و خرید تجهیزات قرار دارد.
2- طرح احداث مخزن دوم آمونیاک در منطقه 2
مخزن 10000 تنی موجود در واحد آمونیاک (2) مجتمع از سال 1984 مورد بهره برداری قرار گرفته است. به منظور ایجاد امکان بازرسی از مخزن موجود و نیز ایجاد شرایط ایمنی بیشتر، پروژه احداث یک مخزن با گنجایش 5000 تن آمونیاک در کنار مخزن 10000 تنی موجود در دستور کار قرار گرفت. این پروژه در مرحله انجام مهندسی تفضیلی می باشد.
3- طرح افزایش ظرفیت واحد اوره شماره 2
به منظور استفاده از ظرفیتهای ذخیره تجهیزات واحد 1500تن در روز اوره ، پروژه افزایش ظرفیت این واحد در دو حالت افزایش به 1800 یا 2025 تن در روز در مرحله مذاکرات فنی با شرکتهای صاحب لیسانس می باشد.
4- طرح افزایش ظرفیت واحد آمونیاک شماره 2
همزمان با انجام مطالعات طرح افزایش ظرفیت واحد شماره 2 ، پروژه افزایش ظرفیت واحد آمونیاک شماره 2 از 1200 تن به 1560 تن در روز مطرح و این پروژه نیز در مرحله وذاکرات فنی با شرکتهای صاحب لیسانس می باشد.
5- پروژه جایگزینی راکتور واحد تولید اسید نیتریک شماره 2
مشکلات موجود در بهره برداری از راکتور واحد تولید اسید نیتریک شماره 2 از جمله مسائل زیست محیطی ، منجر به طرح جایگزینی راکتور این واحد گردیده است. اخیرآ شرکت برنده مناقصه مشخص گردیده و به زودی مراحل طراحی و ساخت راکتور جدید آغاز خواهد گردید.
Safety data for urea
General
Synonyms: B-I-K, carbamide, carbamide resin, carbamimidic acid, carbonyl diamide, isourea, pseudourea, carbonyldiamine, supercel 3000, ureaphil, ureophil, urevert, varioform II
Molecular formula: CH4N2O
CAS No: 57-13-6
EC No: 200-315-5
Physical data
Appearance: white crystalline powder
Melting point: 135 - 137C
Boiling point:
Specific gravity: 1.335
Vapour pressure:
Flash point:
Explosion limits:
Autoignition temperature:
Water solubility: moderate
Stability
Substances to be avoided include strong oxidizing agents. Protect from moisture.
Toxicology
Not hazardous according to Directive 67/548/EEC.
Toxicity data
(The meaning of any abbreviations which appear in this section is given here.)
ORL-RAT LD50 8471 mg kg-1
IPR-RAT LD50 > 5000 mg kg-1
IVN-RAT LD50 5300 mg kg-1
IVN-MUS LD50 4600 mg kg-1
Risk phrases
(The meaning of any risk phrases which appear in this section is given here.)
Personal protection
Minimize exposure.
Safety phrases
(The meaning of any safety phrases which appear in this section is given here.)
[Return to Physical & Theoretical Chemistry Lab. Safety home page.]
This information was last updated on September 1, 2005. We have tried to make it as accurate and useful as possible, but we can take no responsibility for its use or misuse.
Note also that the information on the PTCL Safety web site, where this page was hosted, has been copied onto many other sites, often without permission. If you have any doubts about the veracity of the information that you are viewing, or have any queries, please check the URL that your web browser displays for this page. If the URL begins "http://msds.chem.ox.ac.uk/" the page is maintained by the Safety Officer in Physical Chemistry at Oxford University. If not, this page is a copy made by some other person and we have no responsibility for it.
صنایع پتروشیمی(Petrochemical industry) ، بخشی از صنایع شیمیایی است که فرآوردههای شیمیایی را از مواد خام حاصل از نفت یا گاز طبیعی تولید میکند. تا پیش از وارد شدن نفت به مفهوم امروزی در زندگی انسان ، مواد شیمیایی مورد نیاز ، بر اثر تغییر و تبدیل صنایع گیاهی و حیوانی بدست میآمد. اما در اوایل قرن بیستم نفت خام و گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه برای تهیه بسیاری از ترکیبات مورد نیاز انسان ، اهمیت حیاتی و روز افزونی پیدا کرده است.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان ، بویژه سومریها و آشوریها و بابلیها ، در حدود چهار هزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (محل عراق کنونی) با برخی از مواد نفتی که در دریاچه قیر بدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر به عنوان ماده غیر قابل نفوذ ، استفاده میکردند. رومیها و یونانیها نیز مواد قیری را برای غیر قابل نفوذ کردن بدنه کشتیها بکار میبردند. همچنین برای روشنایی و گرم کردن نیز از آن بهره میجستند.
با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی ، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوری که امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
صنایع گوناگون پتروشیمی
نفت و مشتقات آن نه تنها در برآوردن نیازهای انسان در زمینه سوخت ، انرژی و الیاف نقشی بنیادی دارد، بلکه پیدایش و تکامل صنایع گوناگون مهمی را موجب شد که به پارهای از آنها اشاره میشود.
-
همزمان با پالایش نفت خام ، کاربرد موتورهای درون سوز جنبه عمومی به خود گرفت و میلیونها ماشین بنزین سوز به بازار عرضه شد.
-
امروزه فرآوردههای نفتی علاوه بر مصرف در زمینه سوخت وسایل نقلیه ، روغن موتور و غیره ، در تهیه بسیاری از قطعات مورد نیاز ساخت وسایط نقلیه ، نقش ارزندهای دارد و تلاش بر این است تا بدنه اتومبیل را از مواد پلاستیکی که آنها را ازپلیمریزاسیون ترکیبات نفتی میتوان بدست آورد، بسازند.
-
فرآوردههای نفتی در تهیه سوخت موشکهای هدایت کننده سفینههای فضایی و ماهوارهها و حتی در ساخت بسیاری از قطعات داخلی آنها کاربرد اساسی دارد.
-
ماده اولیه بیشتر داروها و حتی آنتیبیوتیکها از ترکیبات نفتی مشتق میشود. بویژه تقریبا تمام مواد پاک کننده ، باکتری کشها و غیره ، از مشتقات نفتی و محصولات پتروشیمی میباشد.
|
ترکیبات نفت خام و فراوردههای نفتی
اتمهای کربن و هیدروژن بطور حیرت آوری میتوانند ضمن ترکیب شدن با یکدیگر ، تعداد فوقالعاده زیادی از ترکیبات هیدروکربنی زنجیری و حلقوی آروماتیکی را بوجود آورند، بطوری که تا کنون هیدروکربنی که در ساختار مولکولی آن 60 اتم کربن شرکت داشته باشد، ردیابی شده است. از طرفی با افزایش تعداد اتمهای کربن بر تعداد ایزومرهای هیدروکربنی نیز افزوده میشود.
بطور مثال هیدروکربنی که 30 اتم کربن داشته باشد، میتواند بیش از چهار میلیارد ترکیب هیدروکربنی ایزومر تشکیل دهد. علاوه بر این ، با توجه به اینکه در نفت خام ، ترکیبات هیدروکربنی سیر شده نیز فراوانند، تعداد ترکیبهای موجود در آن ، فوقالعاده زیاد و گوناگون است. این گوناگونی با شرکت اتمهای دیگر مانند گوگرد ، نیتروژن و اکسیژن در زنجیر هیدروکربنها به مراتب بیشتر میشود.
ترکیبات عمده موجود در نفت خام
ترکیبات عمده موجود در نفت خام عبارتند از:هیدروکربنهای سیر شده زنجیری به فرمول کلی CnH2n+2، هیدروکربنهای سیر شده حلقوی به فرمول عمومی CnH2n که اصطلاحا آنرا نفتن گویند و هیدروکربنهای سیرنشده زنجیری اتیلن و استیلن. هرچه درصد تشکیل دهندههای نفت در دماهای پایین بیشتر باشد، مرغوبیت آن بیشتر است.
گازهای طبیعی
گازهای طبیعی ، بخش گازی شکل مواد نفتی است که همراه با نفت خام در مخازن زیرزمینی وجود دارد و یا از تقطیر نفت خام در پایینتر از 200C بدست میآید. گازهای طبیعی ، مخلوطی طبیعی از گازهای متان ( قسمت عمده حدود 85 درصد ) پروپان ، بوتان ، منو اکسید کربن و هیدروژن (گاز سنتز) همراه با مقداری دوده است.
مصرف عمده آن در کشورهای غیر صنعتی به عنوان یک ماده سوختی است. ولی در کشورهای صنعتی از آن در تهیه بسیاری از فرآوردههای شیمیایی و صنعتی بسیار مفید و ضروری استفاده میکنند.
محصولات صنایع پتروشیمی ایران
محصولات عمدهای که توسط واحدهای صنایع پتروشیمی ایران تولید میشوند عمدتا عبارتند از:
کودهای شیمیایی ، اوره ، فسفات دیآمونیم ، کودهای مخلوط نیترات آمونیم ، مواد اولیه پلاستیک ، پی ـ وی ـ سی و دی ـ او ـ پی ، مواد شیمیایی نظیر اسید سولفوریک ، اسید کلریدریک ، آمونیاک ، گوگرد ، دوده و ....
با این حال ، این محصولات در مقایسه با دهها هزار مشتقی که از نفت و گازهای طبیعی به کمک تکنولوژی پیشرفته پتروشیمیایی بدست میآید، بسیار اندک بوده، نشان میدهد که باید همت و تلاش بیشتری در این زمینه باید بکار برد تا به واقعیت نزدیکتر شد.
توسعه ی صنعت پتروشیمی در ایران را می توان به پنج دوره ی زمانی تقسیم کرد که از تاسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال 1342 آغاز می شود . این دوره زمانی تا سال 1345 ادامه یافت و تنها واحد این صنعت در کشور واحد تولید کود شیمیایی مرودشت فارس بود . دوره ی دوم که موج اول توسعه صنعت پتروشیمی در ایران محسوب می شود ، به سال های 1345 تا 1357 باز می گردد . در این دوره واحد های پتروشیمی رازی ، خارک ، آبادان، کربن ایران و فارابی احداث شدند و پروژه ی احداث بندر امام فعلی در آن دوره آغاز شد و به دلیل وقوع انقلاب اسلامی نا تمام باقی ماند . از دیگر پروژه های ناتمام این دوره می توان به طرح توسعه ی پتروشیمی شیراز اشاره کرد . سومین دوره ، دوران رکود پتروشیمی در ایران است که سال های 1357 تا 1367 را در بر می گیرد . دورانی که به دلیل تحولات سیاسی و وقوع جنگ تحمیلی در عمل امکان هر گونه سر مایه گذاری در این صنعت غیر ممکن بود و نیمه کاره رها شدن طرح های آغاز شده در سال های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و عدم امکان توسعه و حتی نوسازی واحد های فعال صنعت پتروشیمی از شاخصه های این دوران تلقی می شود . تجدید حیات و بازسازی صنعت پتروشیمی یا چهارمین دوره طی سال های 1367 تا 1378 در کشور به وقوع پیوست . طی این سال ها ضمن بازسازی مجتمع های آسیب دیده از جنگ تحمیلی که هم زمان با برنامه ی پنجساله اول انجام گرفت ، بهره برداری از پتروشیمی های اصفهان و اراک و تکمیل پتروشیمی بندر امام نیز آغاز شد . طی سال های اجرای برنامه پنجساله ی دوم که در مرحله چهارم حیات صنایع پتروشیمی قرار دارد راهبرد توسعه صادرات ، خصوصی سازی و افزایش توان تولید صنعت تا 12 میلیون تن ، هدف قرار گرفت و تا حدود زیادی نیز محقق شد . مرحله ی پنجم فعالیت صنایع پتروشیمی در کشور که در آن به سر می بریم از ابتدای آغاز برنامه سوم توسعه در کشور یعنی سال 1379 آغاز شده و همچنان ادامه دارد ، این مرحله را می توان دوران جهش و تثبیت دانست . اهداف دولت در این مرحله ادامه ی سیاست های خصوصی سازی ، افزایش توان تولید و ورود به بازار های جهانی است .
ایران در حال حاضر در رتبه ی شصتم بزرگترین تولیدکنندگان و صادر کنندگان پتروشیمی جهان قرار گرفته است و تا سال 2010 میلادی بالغ بر 14 در صد صنعت پتروشیمی جهان را در اختیار خواهد گرفت .این در حالیستکه ایران دومین تولیدکننده ی بزرگ اوپک است و بیش از 10درصد ذخایر قطعی نفت جهان را در اختیار دارد . این کشور دومین ذخایر گازی و چهارمین ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارد
آنالیز بنزین از نفت اطلاعات اولیه
نفت مخلوطی پیچیده از آلکانها ، سیلکو آلکانها و هیدروکربنهای آروماتیک است. در نفت خام هزاران ماده مرکب وجود دارد، و ترکیب درصد واقعی نفت بسته به جاهای متفاوت؛ تغییر میکند. مثلا ؛ نفت های خام پنسیلوانیا بیشتر هیدروکربنهای زنجیری است، در حالی که نفت خام کالیفرینا بیشتر ترکیبات آروماتیک دارد. ترکیب درصد نفت را میتوان بر حسب گسترههای نقطه جوش طبقه بندی کرد. هر یک از برشهای حاصل کاربردهای مهمی دارد. پالایش نفت ، جدا سازی اجزایی با گستره نقطه جوش معینی است که بوسیله فرایند تقطیر جز به جز صورت میگیرد.
مراحل فرآیند ««تقطیر جز به جز
نفت خام را تا حدود ?400C گرم میکنند تا بخاری داغ و مخلوطی سیال تولید کند که وارد برج تقطیر میشود. در این برج بخارها بالا میروند و در نقاط مختلف در طول برج متراکم و به مایع تبدیل میشوند. اجرایی که نقطه جوش کمتری دارند (یعنی آنها که فرارترند) بیشتر از اجزایی که نقطه جوش بیشتری دارند، به حالت گازی باقی میمانند. این تفاوت در گسترههای نقطه جوش امکان میدهد که اجزای نفت از هم جدا شوند. به همان طریق که در یک تقطیر آب و الکل به طور جزئی از هم جدا میشوند.
بعضی از گازها مایع نمیشوند و از بالای برج بیرون میروند. باقیمانده تبخیر نشده نفت نیز در ته برج جمع میشود. محصولاتی که نوعا از جدا سازی نفت به دست میآیند به این ترتیب است. بنزین دست اول که از تقطیر جز به جز نفت به دست میآید، عمدتا شامل هیدروکربنهای خطی است که به سرعت میسوزد و به عنوان سوخت برای وسائل نقلیه موتوری مناسب نیست. آتشگیری سریع این ماده سبب کوبش یا صدای تق تق در موتور میشود که توان موتور را کم میکند و به آن آسیب میرساند.درجه اکتان بنزین
برای درجه بندی خواص کوبش نسبی بهترینها مقیاس دلخواه معین شده است. هپتان نرمال که نوع بنزین اول است و کوبش زیادی دارد و به عنوان بنزین در نظر گرفته شده که درجه اکتان آن صفر است. از طرف دیگر به 2 ، 2 ، 4-تری متیل پنتان «ایزو اکتان) که از این لحاظ بسیار عالی است، درجه اکتان 100 نسبت داده شده است.
برای تعیین تعیین درجه اکتان نوعی بنزین ، آن را در یک موتور استاندارد به کار میگیرند و خواص کوبشی آن را ثبت میکنند. در این عمل رفتار مخلوطهایی از n- هپتان و ایزواکتان را با رفتار بنزین مورد نظر مقایسه میکنند. درصد ایزواکتان مخلوطی را که خواص کوبش یکسانی با رفتار بنزین مورد آزمایش دارد، درجه اکتان آن بنزین مینامند.
ملکول بنزین
عدد اکتان مخلوط معینی از بنزین را میتوان با افزایش عوامل ضد کوبش یا اکتان افزایندهها بالا برد. پیش از سال 1975 متداولترین عامل ضد کوبش تترااتیل سرب ، C2H3) 4Pb) بود. افزایش 3g تترااتیل سرب در هر گالن عدد اکتان را 10 تا 15 درجه بالا میبرد، و پیش از آنکه سازمان حفاظت محیط زیست (EPA) کاهش محتوای سرب بنزین را ضروری بداند، هم بنزین معمولی و هم بنزین سوپر در هر گالن به طور متوسط 3g تترااتیل سرب یا تتراامتیل سرب ، C2H3) 4Pb) ، داشت.
افزودنیهای بنزین
ترکیبات سربدار فوق العاده سمی است، و نقطه جوش کم تترااتیل سرب بر این خطر میافزاید. اما ، بر اثر دو اقدامی که از طرف سازمان محیط زیست به عمل آمد، میزان سرب در محیط به طوری موثر کاهش یافت. نخستین اقدام ، تصمیم گیری دوباره استفاده از مبدلهای کاتالیزوری پلاتیندار بود که صدور منو اکسید کربن و اکسیدهای نیتروژندار را کاهش دهد، ولی در این صورت لازم بود که بنزینهای عاری از سرب مصرف شود، زیرا سرب کاتالیزور پلاتین را از فعالیت میاندازد.
در آغاز سال 1975 ، اتومبیلهای جدید مجبور به استفاده بنزینهای عاری از سرب شدند تا مبدل کاتالیزوری آنها محفوظ بماند و مقدار سرب تولید شده در هوا نیز کاهش یابد. برنامه کاهش سرب در بنزین به این نتیجه انجامید که مقدار آن به 0.1g در هر گالن برسد، و هدف نهایی بنزینی کاملا عاری از سرب بود. با کم شدن مصرف تترااتیل سرب ، لازم بود اکتان افزایندههای دیگری به بنزین افزوده شود تا درجه اکتان آن بالا رود. این مواد اکتان افزاینده عبارتند از تولوئن ، 2- میتل- 2- پروپانل ، میتل – ترشیوبوتیل اتر (MTBE) متانول و اتانول، در سال 1984 متداول ترین اکتان افزاینده MTBE بود. که برای نخستین بار در فهرست 50 ماده شیمیایی عمده اضافه شد.
بهینه سازی سوخت بنزین
مخلوطهای از بنزین شامل متانول و اتانول نیز به عنوان سوخت مصرف میشود. سازمان حفاظت محیط زیست و تمام کارخانههای اتومبیل سازی امریکا مصرف مخلوطهای بنزین _اتانول تا 10% اتانول داشته باشد، پذیرفتهاند. ولی متانول بیشتر مورد توجه است، زیرا به عنوان اکتان افزاینده چند مزیت دارد. متانول وقتی به طور مناسبی با بنزین مخلوط شده باشد، اقتصادیتر است، درجه اکتان بالاتری دارد، و صدور میزان ذرات ، هیدروکربنها ، منو اکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن را میکاهد. ولی بزرگترین عیب متانول به رطوبت مربوط میشود. مقدار کمی رطوبت مخلوط اتانول – بنزین را ناپایدار میکند، و خوردگی فلز موتور مسئلهای جدی میشود.
مسئله رطوبت اتانول با استفاده از الکل دیگری «اتانول ، پروپانولها) به عنوان کمک حلال در مخلوطهای متانول ، حل شد. سازمان حفاظت محیط زیست چند مخلوط متانولی را که با استانداردهای صدور مواد از وسایل نقلیه موتوری مطابقت داشت و بنزینی با اکتان بالا برد، تصویب کرد. غالب مخلوطهای متانولی حدود 2.5% متانول ، 2.5% ترشیو – بوتیل الکل ، 95% بنزین و یک ماده بازدارنده خورندگی دارند.
شباهت اکتشاف فلزات با اکتشاف نفت و گاز اکتشاف فلزات دارای نکات مشترکی با اکتشاف نفت و گاز می باشد. از جمله این که در گذشته بیشتر امور اکتشافی منابع طبیعی (فلزات – نفت و گاز) منوط به مطالعه بیرون زدگی های سنگی یا رخنمون ها Out crops و یافتن کانی های سنگین Heavy Minerals در مسیر رودخانه ها بوده است.
نتیجه این امور یافتن معادن و کانسارهای مختلف در مناطق مختلف جهان بوده است. از جمله نشت نفت و قیر در بعضی از حوضه های نفتی به صورت رخنمون هایی قابل رؤیت بوده است.
اما در حال حاضر، دوران یافتن منابع طبیعی مختلف براساس مشاهدات عینی به پایان رسیده است و به کاربردن روشها و متدهای جدیدتر و خلاقیت بیشتر برای کشف منابع طبیعی جدید مورد نیاز است.به کارگیری ابزار و متدهای مدرن مانند متدهای هوایی air borne، استفاده از عکسهای ماهواره ای (دورسنجی Remo to sensing)، نمونه برداری و آنالیز نمونه ها با روش های مختلف و ابزار داده پردازی مدرن الکترونیک باعث تفسیرهای بهتر و دقیق تر و مفیدتری در امر اکتشاف می شود.
بهر حال فاکتور اصلی و هدف نهایی یافتن یک آنومالی Anomaly شیمیایی در یک منطقه می باشد که نشان دهنده وجود کانسارهای اقتصادی است.
قبل از انجام هرگونه کار صحرایی باید منابع موجود و قابل دسترسی به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد تا بتوان بدین وسیله پی سنگ را مشخص نموده و اطلاعاتی راجع به سنگ های پوششی روی پی سنگ آورد.همچنین بایستی انواع گیاهی، آب و هوا و مسائل زیست محیطی منطقه مورد مطالعه نیز کاملا بررسی شود.
با استفاده از نقشه های 1:100000، 1:50000 و 1:25000 عناصر موجود در سنگ تعیین شده و اطلاعات اکتشافی اقتصادی، ژئوشیمی ، تکتونیک ، ژئوفیزیکی و ... بدست می آید.
پی جویی ژئوشیمیایی و بررسی سنگ ها، آب ها، خاک و گیاهان موجود در میدان ژئوشیمی در طول یک مقطع یا روند ساختاری صورت می گیرد.
مهاجرت عناصر شیمیایی براساس فعالیت های تکتونیکی با مقیاس بزرگ، فعالیت های ماگمایی موجود در پوسته زمین ، انرژی خورشیدی، انرژی درونی زمین، نیروی ثقل و خواص ذاتی عناصر امکان پذیر می باشد.
عامل اصلی تفاوت عناصر در محیط های طبیعی، تفاوت در مهاجرت و قابلیت تحرک عناصر می باشد.
در اکثر بررسی های ژئوشیمیایی دقت اهمیت بیشتری نسبت به صحت نتایج دارد زیرا چنانچه دقت پائین باشد،
آنومالی های ضعیف قابل تشخیص نخواهند بود. اما چنانچه هدف مقایسه نتایج بدست آمده با بررسی های دیگر و یا مقایسه با منابع علمی و اکتشافی باشد، در این حال نتایج دقیق و صحیح لازم است.
موضوع : آخرین اخبار
نخستین سمینار تخصصی نفت، گاز و محیط زیست، مهر ماه 1387، توسط بخش مهندسی راه و ساختمان و محیط زیست و بخش مهندسی شیمی دانشگاه شیراز برگزار می شود. وجود منابع و ذخایر عظیم نفت و گاز در کشور و توسعه روزافزون صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و صنایع پایین دستی از یک سو و چالشهای زیستمحیطی فراروی این صنایع حیاتی و استراتژیک از سوی دیگر برگزاری همایشهای تخصصی در زمینه اثرات صنعت نفت، گاز و پتروشیمی بر محیطزیست را توجیه مینماید.
بدینوسیله از تمامی صاحبنظران، متخصصین و مهندسین صنعت نفت و محیطزیست دعوت میشود با شرکت در این سمینار تخصصی آخرین یافتههای علمی و تجربههای عملی خود را در معرض استفاده عموم متخصصان و علاقمندان قرار دهند. محورهای اصلی این سمینار عبارتند از:
-
ارزیابی زیستمحیطی طرحهای توسعهی صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه.
-
اثرات مخرب زیستمحیطی طرحهای صنعت نفت، گاز و پتروشیمی بر خاک، هوا و انسان.
-
آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی ناشی از طرحهای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی.
-
آلودگی نفتی خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر.
-
راهکارهای کنترل و کاهش آثار مخرب زیستمحیطی صنایع نفت، گاز و پتروشیمی بر محیطهای مختلف.
-
روشهای نوین جداسازی نفت و آلودگیهای آن از محیطهای مختلف.
-
تصفیه خاک و آبهای آلوده به مواد نفتی.
جهت آشنایی با نحوه ارسال مقالات و ثبت نام در سمینار به وبسایت سمینار در آدرس http://www.tsoge.ir مراجعه نمایید.
فیلر و مقاومت سایشی |
چرا فیلر باعث افزایش مقاومت سایشی در پلیمر میشود؟ هنگامی میگویم یک پلیمر مقاومت سایشی زیادی داره که منعطف باشه به زمانی که یک تنش و انرژی مکانیکی به پلیمر اعمال میشه , بتونه انرژی مکانیکی رو صرف حرکت های چرخشی و کانفورماسیونی زنجیر بکنه تا از تمرکز تنش روی زنجیر جلوگیری بکنه تا کنده شدن روی نده. چون حرکت کانفورماسیونی زیادی داره (WR) , پس ُهم آنتروپی آن هم زیاد میشه. مثلBR که مقاومت سایشی زیادی داره و الاستیسیته در آن منشاء آنتروپی داره!!!!!وقتی فیلر اضافه میکنیم, فیلر با زنجیر پلیمر برهمکنش میکنه و جلوی حرکتهای زنجیر را میگیره و چون اتصال فیلر و پلیمر یک اتصال فیزیکی است , مکانی برای دمپ انرژِی بوجود می آید. در این حالت که سهم انرژنتیک بالا میره و زنجیر نمیتونه حرکت کانفورماسیونی انجام بده تا انرژی مکانیکی را مصرف بکنه (نه تلف) تا تمرکز تنش بوجود نیاد , فیلر چطوری مقاومت سایشی را زیاد میکنه؟؟؟؟مثلا یک پاک کن مه مقاومت سایشی پائین داره را اگر فیلر بزنیم سایش آن کم میشود.(مقاومت سایشی زیاد مشود)
پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران
|
مجتمع پتروشیمی شیراز در یک نظر اجمالی
مجتمع پتروشیمی شیراز بعنوان اولین واحد تولیدی صنایع پتروشیمی ایران و در سال 1342 به منظور تولید کودهای شیمیایی ازته آغاز به فعالیت نمود.
این مجتمع در 45 کیلومتری شهر شیراز، در مجاورت رودخانه کر و در نزدیکی مرودشت واقع گردیده است. وسعت مجتمع 300 هکتار است که از این مقدار 72 هکتار آنرا محوطه صنعتی تشکیل میدهد. ارتفاع مجتمع از سطح دریا حدود 1600 متر می باشد.
شروع بکار مجتمع با بهره برداری از 4 واحد تولید آمونیاک ،اوره ، اسید نیتریک و نیترات آمونیوم و نیز واحد تامین سرویسهای جانبی ( آب ، برق ، بخار و هوای فشرده ) توام بوده و پس از آن با توجه به نیاز کشور ، طرحهای توسعه متعددی به مرحله اجرا در آمده است.
اولین طرح توسعه مجتمع با بهره برداری از واحد سودااش در سال 1352 به مرحله اجرا در آمد و سپس در سال 1355 با احداث واحدهای STPP و DAP روند توسعه ادامه یافت. بزرگترین طرح توسعه مجتمع در سال 1364 به مرحله بهره برداری رسید. در این طرح واحدهای جدید تولید آمونیاک ، اوره ، اسید نیتریک ، و نیترات آمونیوم با ظرفیتی معادل 10 برابر واحدهای قدیم به همراه واحدهای کلر آلکالی – متانول – پرکلرین و آرگون نیز به ترتیب طی سالهای 1367 و 1369 و 1372و 1373 به بهره برداری رسیدند.
در حال حاضر ظرفیت اسمی واحدهای تولیدی مجتمع برابر با 1867000 تن در سال می باشد که از این میزان در حدود 1043000 تن محصول نهائی قابل فروش به بازار عرضه و مابقی شامل محصولات میانی می باشد. بمنظور پشتیبانی واحدهای تولیدی و نیز ارتقاء سطح مهارتهای کارکنان و همچنین فراهم نمودن محیطی ایمن ، تسهیلات زیر در مجتمع فراهم گردیده است :
کارگاه مرکزی مجتمع با بهره برداری از تجهیزات مدرن و پیشرفته وظیفه تعمیر و نگهداری تأسیسات را بعهده دارد.
مرکز آموزش مجتمع نیز با برقراری دوره های آموزشی الکترونیک ، کامپیوتر ، مکانیک ، برق ، زبان انگلیسی و بسیاری از رشته های دیگر مورد نیاز ، وظیفه آموزش و ارتقاء سطح علمی کارکنان را عهده دار است .
شایان ذکر است که بسیاری ازمدیران شرکتهای تابعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی تجارب ارزشمند خود را دراین مجتمع بدست آورده اند. 14% شاغلین مجتمع دارای مدرک دانشگاهی 6% تکنسین های فنی، 30 % فارغ التحصیلان دبیرستان و مابقی کارگران ماهر میباشند.
اداره ایمنی و آتش نشانی مجتمع با بهره گیری از پرسنل ماهر و کارآزموده و نیزتجهیزات لازم ،تأمین ایمنی کارکنان و تأسیسات و مقابله باحوادث احتمالی را بعهده دارد.
مراقبتهای بهداشتی و پزشکی کارکنان درمقابل حوادث و سوانح نیزتوسط درمانگاه مجتمع انجام میشود.
تلاش و همیت مدیریت وکارکنان مجتمع جهت ارتقاء کیفی محیط کار منجر به اخذ گواهینامه های مدیریت تضمین کیفیت ، مدیریت زیست محیطی و همچنین مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای گردیده است . بمنظور حفاظت و صیانت از محیط زیست، دفع پسابهای صنعتی با بکارگیری اصول علمی و درحوضچه های تبخیری که خارج ازمجتمع قراردارند انجام میشود.
ایجاد 120 هکتار فضای سبز درداخل و خارج مجتمع نیز گامی دیگر درجهت ایجاد فضای سالم درمجتمع و محیط اطراف میباشد.
مجموعه اقدامات زیست محیطی انجام گرفته منجر به انتخاب مجتمع به عنوان صنعت پاک، صنعت سبز و دریافت لوح صنعت سبز گردیده
گواهینامه ها
مجتمع پتروشیمی شیراز درسال 1378 ازطرف سازمان حفاظت محیط زیست بعنوان صنعت پاک و درسال 1379 بعنوان صنعت سبز برگزیده شد. این مجتمع درسال 1380 نیز مفتخر به دریافت لوح صنعت سبز گردید.
استقرارنظام مدیریت تضمین کیفیت (ISO-9002) درکلیه واحدهای مناطق سه گانه طی سالهای 1377 تا 1380 تحقق یافت و گواهینامه مربوطه ازطرف شرکت SGS انگلیس به مجتمع اعطاء گردید.
همچنین درسال 1380 مجتمع موفق به استقرار سیستم مدیریت زیست محیطی (ISO-14001)و دریافت گواهینامه مربوطه ازشرکت SGS سوئیس گردید و درسال 1381 نیز به اخذ گواهینامه های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای OHSAS-18001 و IQ-NET از شرکت DQS آلمان به مجتمع پتروشیمی شیراز نائل گردید.
مجتمع پتروشیمی شیراز در سال 1382 با اخذ گواهینامه IMS از شرکت DQS آلمان ، سیستم مدیریت یکپارچه را مستقر ساخته است . در این راستا ضمن تلاش برای ارتقای کمی و کیفی محصولات خود و التزام به جلب رضایت مشتری ،بر پیشگیری از وقوع حوادث و کاهش آلاینده های زیست محیطی نیز اهتمام تام دارد.
محصولات
مجتمع پتروشیمی شیراز 16 محصول میانی و نهائی را تولید و به بازار مصرف عرضه می نماید.
محصولات مجتمع از کودهای شیمیایی تا موارد مورد مصرف در صنایع شوینده و دیگر صنایع پایین دستی را شامل می شود.
نوع و مشخصه های محصولات تولیدی با انتخاب هر کدام از جداول زیر قابل دسترسی میباشد.
|
|
| ||||||||||||
|
|
|
واحدهای منطقه یک
در حال حاضر در این منطقه از واحدهای گاز- اوره- سودااش بهره برداری می شود . این منطقه از نظر سرویسهای جانبی خود کفامی باشد .در واحد یوتیلیتی منطقه یک مجتمع ، 5 عدد دیگ بخار با ظرفیت اسمی 230تن در ساعت ، 3 عدد توربو ژنراتور با توان تولید 14 مگا وات برق و 4 عدد کمپرسور هوابا ظرفیت6400 متر مکعب هوای فشرده قرار دارد .اخیرا واحد آمونیاک با پشت سر گذاشتن 40 سال تولید بدلیل ملاحظات ایمنی و زیست محیطی از چرخه تولید خارج شده است.
مشخصات واحدهای منطقه یک در جدول زیر دیده می شود.
| ||||||||||||||||
واحد های منطقه دو |
افزایش نیاز کشور به کود های ازته منجر به طرح توسعه جامع واحدهای مجتمع پتروشیمی شیراز در منطقه 2 گردید. بهره برداری از واحدهای این منطقه که شامل واحد آمونیاک، واحد اوره، واحد اسید نیتریک و نیز واحد نیترات آمونیوم می باشد، پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و در سال 1364 آغاز گردید.
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
|
واحدهای منطقه سه واحدهای کلر آلکالی - پرکلرین و متانول مجتمع پتروشیمی شیراز در این منطقه قرار دارند. |
به منظور تولید پر کلرین (ماده ضد عفونی کننده قوی) و نیز سهولت کاربرد آن در نقاط دور دست کشور طرح تولید هیپوکلریت کلسیم یا پر کلرین در سال 1372 به بهره برداری رسید. احداث این واحد قدم بزرگی در ارتقاء سطح بهداشت در کشور به حساب می آید.
مشخصات واحدهای منطقه 3 در جدول زیر درج گردیده است.
شرکت و کشور صاحب لیسانس | سال شروع بهره برداری | محصولات | ظرفیت اسمی (تن در روز) | نام واحد |
دنورا - ایتالیا | 1367 | کلر، سود، اسید کلریدریک، آبژاول | 61(کلر) | کلر آلکالی |
لورگی - آلمان | 1369 | متانول | 255 | متانول |
دنورا - ایتالیا | 1372 | پرکلرین | 15 | پرکلرین |